Het nieuwe advies van het OMT bevat waarschijnlijk slecht nieuws

Vrijdag komt het Outbreak Management Team (OMT) bijeen voor nieuw advies aan het kabinet. Zal dat slecht nieuws bevatten?

Waarschijnlijk wel. Hoewel het aantal nauwe contacten in de samenleving door de sluiting van bijna alles drastisch is afgenomen, daalt het aantal nieuwe besmettingen te langzaam. Vorige week was de afname slechts 8 procent. Het aantal nieuwe besmettingen per dag blijft hangen rond de 4000-5000. Oorzaak: de besmettelijkere Engelse virusvariant. Het ‘Engelse’ reproductiegetal was op de meest recente peildatum (8 januari) ongeveer 1,3, berekende het RIVM. Dat betekent dat de Engelse variant ondanks de lockdown nog steeds groeit: 100 geïnfecteerden geven de besmetting door aan 130 anderen.

Heeft de lockdown dan geen gunstig effect?

Jawel, maar voor zover bekend alleen op het ‘klassieke’ coronavirus, aldus het RIVM. Het reproductiegetal van de ‘oude’ versie is ongeveer 0,9. De daling die daaruit volgt, wordt overvleugeld door de stijging van besmettingen met de Engelse variant. Zo is als het ware een pandemie binnen de pandemie ontstaan.

Het is een kwestie van dagen of weken voordat de Engelse variant de grootste is. Begin februari is het waarschijnlijk al zover, zei OMT-lid Jan Kluytmans woensdag bij Radio 1 op eigen titel. Als het Engelse reproductiegetal niet daalt, gaat het aantal besmettingen weer toenemen. Dat leidt weer tot meer patiënten in de ziekenhuizen.

En de avondklok dan?

“Die bestaat pas vanaf zaterdag,” zegt hoogleraar klinische epidemiologie Frits Rosendaal (LUMC). “Het is nog te vroeg om daar het effect van te beoordelen.” Het is niet zo moeilijk te voorspellen wat het OMT zal adviseren, zegt Rosendaal. “Meest waarschijnlijk is dat niets wordt versoepeld. En op termijn ligt aanscherping zelfs meer voor de hand.”

Wat is er nog mogelijk qua aanscherpingen?

Niet veel, aldus Rosendaal. “Je kunt zoals in bijvoorbeeld Italië en Frankrijk is gebeurd mensen gelasten 24 uur per dag thuis te blijven. Dan mag je alleen de deur uit voor boodschappen. Alleen mensen met een ontheffing mogen dan nog de straat op. Denk aan brandweerlieden, zorgpersoneel of werknemers in de voedingsindustrie.”

Een andere optie is het nog verder beperken van thuisbezoek. Bij 1 op de 5 nieuwe besmettingen is de besmetting daar opgedaan – met dien verstande dat in 43 procent de setting onbekend is.

Handhaving van thuiswerken is ook een optie. De werksituatie wordt in 18 procent van de gevallen als bron genoemd. De setting waar – voor zover bekend – het virus het vaakst wordt overgedragen, is de thuissituatie: 55 procent.

Gaan de scholen vanaf 9 februari weer open?

De opmars van de Engelse variant betekent ook hiervoor slecht nieuws, al hangt veel af van de cijfers van komende weken, zei kinderarts-epidemioloog Patricia Bruijning (UMC Utrecht) op BNR Nieuwsradio.

Maar, zo werd op vrijdagmiddag duidelijk, het kabinet mikt op heropening van het fysieke onderwijs vanaf 10 februari. “Er moet iets heel geks gebeuren willen de scholen niet opengaan,” zegt ook minister van financiën Wopke Hoekstra (CDA) vrijdagmiddag na afloop van de ministerraad. “We hebben ook oog voor de nevenschade die kinderen nu te verduren hebben.”

Hoe lang gaan de maatregelen nog door?

Zolang de coronavaccins geen gewicht in de schaal leggen, blijft de pandemie ‘een beetje onbeheersbaar’, aldus Rosendaal. OMT-lid Menno de Jong (Amsterdam UMC) zei vorige week dat enige vorm van coronamaatregelen nog wel tot de zomer zal voortbestaan, al worden de restricties bij daling van het aantal nieuwe besmettingen en stijging van het aantal gevaccineerden steeds lichter.

Waarom duurt het zo lang voordat de coronavaccins gewicht in de schaal leggen?

De Nederlandse vaccinatiestrategie verloopt traag. Bovendien is die niet gericht op snelle afbouw van de maatregelen, maar op het redden van zoveel mogelijk mensenlevens. Zo leidt vaccinatie van de groep die nu de hoogste prioriteit heeft – de 90-plussers – niet tot verlaging van de druk op de ziekenhuizen. Hun medische prognose is immers zo slecht dat ze bij een ernstig ziekteverloop geen intensieve zorg meer krijgen. Ook dragen 90-plussers nauwelijks bij aan virustransmissie.

Die strategie roept verzet op. ‘Het blijft voor mij onbegrijpelijk dat in tijden van schaarste mensen die het dichtst bij het einde van hun leven zijn eerder worden gevaccineerd dan de risicogroepen die het meeste levensjaren te verliezen hebben,’ twitterde ic-arts Armand Girbes (Amsterdam UMC) deze week.