Kaapstad – De schokken volgden elkaar snel op. Het begon met de strenge lockdown die president Cyril Ramaphosa kort voor nieuwjaar afkondigde. Weg zomervakantie, want er kwam een vroege avondklok (21.00 uur) en een verbod op alcoholverkoop. Strandjolijt, inclusief zwemmen en surfen, was uit den boze. De horeca, die doorgaans het jaar kan doorkomen dankzij de omzet tussen december en april, zeeg ineen. Intussen nam het aantal covid-infecties en -doden scherp toe. De nieuwe Zuid-Afrikaanse variant verspreidt zich razendsnel. Nu zou dat allemaal nog te verteren zijn als de overheid zich fanatiek had ingezet om voldoende vaccins binnen te halen, net als andere Afrikaanse landen, zoals Kenia dat 24 miljoen doses had gereserveerd. Maar in Zuid-Afrika moest de regering de ruim 58 miljoen burgers opbiechten dat de vaccin-inkoop was geflopt. Afgezien van deelname aan een onder meer door de Wereldgezondheidsorganisatie opgezet covax-initiatief was er niets voorbereid.

De medische top publiceerde brieven in toonaangevende publicaties, waarin men zich verontwaardigd uitsprak over dit fiasco. Mogelijkheden waren er immers volop. Zo heeft het Zuid-Afrikaanse Aspen Pharmacare een contract om lokaal 230 miljoen doses van het Johnson & Johnson-vaccin te produceren. Maar de hele voorraad bleek bestemd voor de export.

Een geschrokken president Ramaphosa kondigde kort daarna aan dat er anderhalf miljoen vaccins waren aangekocht in India, zodat in februari in elk geval de zorgverleners kunnen worden ingeënt. En terwijl de politie zevenduizend mensen arresteerde omdat ze geen mondkapje droegen, de minister van Politie persoonlijk kwam kijken of de stranden leeg waren en het leger werd ingezet om te voorkomen dat surfers en zwemmers in zee de zomerhitte ontvluchtten, kwam het nieuws dat er tegen het einde van het jaar veertig miljoen mensen zullen zijn ingeënt om collectieve immuniteit te bewerkstelligen.

Waar die vaccins vandaan komen bleef onvermeld. Evenmin is duidelijk hoe de grote groep anti-vaxxers zal worden bekeerd. Bijna de helft van de Zuid-Afrikanen ziet volgens een enquête geen heil in inentingen. Zij kregen steun van kerken en opperrechter Mogoeng Mogoeng, die tijdens een recent ziekenhuisgebed zei: ‘Als er een vaccin komt, dan is dat het werk van de duivel, bedoeld om 666 in het leven van de mensen te injecteren, bedoeld om hun dna te corrumperen. Dat het door vuur vernietigd moge worden.’