Het is misschien wel hét symbool geworden van de coronacrisis: het mondkapje. Toch is er nog steeds veel discussie over de beste manier om het in te zetten. In Frankrijk en Duitsland worden inmiddels mondkapjes met hogere kwaliteitseisen geadviseerd voor burgers. Waarom in Nederland niet?
Een lapje stof of niet-medisch mondmasker beschermt niet voldoende, zegt de Franse minister van Volksgezondheid. Hij adviseert een medisch mondmasker voor alle Fransen, dus niet alleen voor zorgpersoneel. In de Duitse deelstaat Beieren gaan ze nog een stapje verder: daar zijn de nog effectievere FFP2 maskers vanaf maandag verplicht in winkels en het openbaar vervoer.
Niet nodig
In Nederland is het advies een stuk minder strikt: "Het is niet nodig een medisch mondmasker te gebruiken", staat op de site van Rijksoverheid. Een niet-medisch mondkapje is eigenlijk alles wat je gezicht bedekt en waar geen wettelijke eisen zijn gesteld aan de bescherming die ze bieden. Denk aan een wegwerpmondkapje van de supermarkt of een herbruikbaar mondkapje van textiel.
Er zijn grofweg drie soorten mondkapjes: de niet-medische, de chirurgische maskers en de FFP-mondneusmaskers.
FFP-mondmasker
FFP staat voor Filtering Face Piece. De maskers zijn gemaakt om te beschermen tegen gevaarlijke stoffen (ook virussen), en moeten aan een Europese norm voldoen. De FFP mond-neusmaskers zijn ook weer onder te verdelen in drie soorten:
- Het FFP1-masker is het minst filterende masker. Het wordt voornamelijk gebruikt als stofmasker, bijvoorbeeld tijdens het klussen. Maar dit masker is niet gemaakt voor het tegenhouden van virusdeeltjes of bacteriën, die fijner zijn.
- Het FFP2-masker houdt minimaal 94 procent van de aerosolen tegen. Daarom biedt het bescherming tegen virusdeeltjes, zoals van het coronavirus, of bacteriën. Dit type is vanaf maandag verplicht in Beieren in winkels en het OV.
- Het FFP3-masker houdt minimaal 99 procent van de aerosolen tegen en is daarmee het meest filterende mondmasker. Dit masker wordt gebruikt tegen zeer fijne deeltjes, zoals asbest.
Chirurgische maskers
Dit type maskers wordt in Frankrijk aangeraden. Ze zijn blauw met wit, bestaan uit drie typen (I, II en IIR) en worden in Nederland vooral door zorgverleners gebruikt. De maskers sluiten minder strak aan op het gezicht dan FFP-mondmaskers en zijn daardoor minder effectief in het beschermen tegen virussen. Er is een speciale richtlijn waarin staat wanneer zorgpersoneel een FFP-masker nodig heeft en wanneer een chirurgisch mondmasker volstaat.
Niet-medische mondmaskers
Deze mondkapjes zijn in Nederland verplicht om te dragen in het ov en openbare ruimtes. Er zijn geen officiële richtlijnen of wettelijke eisen waar de maskers aan moeten voldoen. Volgens het RIVM is er niet te zeggen of deze mondkapjes meerwaarde hebben in de strijd tegen corona. "Waarschijnlijk helpen niet-medische mondkapjes maar beperkt bij het voorkomen van besmetting van anderen", staat op de site van het instituut.
Invoering met tegenzin
Nederland was één van de laatste landen in Europa die mondmaskers verplicht maakte, en eigenlijk ook met lichte tegenzin. Outbreak Management Team-voorzitter Jaap van Dissel heeft altijd volgehouden dat de maskers niet nodig zijn en vreesde lange tijd zelfs dat mondkapjes een averechts effect zouden hebben. Mensen zouden zich onterecht beschermd voelen en zich minder aan de maatregelen houden.
Toch kwam er eind september een dringend advies om de mondkapjes te dragen in alle publieke binnenruimtes. Ook toen gaf Rutte aan dat hij het niet zag als dé maatregel die het virus zou gaan verslaan. Het was vooral de publieke opinie die de doorslag gaf: "We veren mee met de samenleving. Als die het wil: prima, wij doen mee", zei Rutte erover.
De discussie bleef, dus is er besloten over te gaan tot een verplichting die vanaf 1 december geldt. Toch is de boodschap van het RIVM en Rijksoverheid altijd hetzelfde gebleven: een mondkapje is geen vervanging voor de basismaatregelen, zoals afstand houden, hygiënemaatregelen, thuisblijven bij klachten. "Die maatregelen staan met stip op één", zegt een woordvoerder van het RIVM.
Ook is in Nederland het beleid dat de chirurgische maskers en de FFP2 en 3 voor de zorg bedoeld zijn, voegt een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport toe.
Mensen mogen ze wel gebruiken, maar de overheid zal het niet actief adviseren of verplicht stellen. "Veel mensen geven aan dat FFP2 maskers minder comfortabel zijn, omdat ze bij langdurig gebruik last krijgen met ademen. Daarnaast speelt voor veel mensen in de samenleving mee dat ze een stuk duurder zijn."
Aanscherping regel niet aan de orde
Er wordt op dit moment liever ingezet op goed gebruik van de niet-medische mondmaskers. "Je kunt een heel goed mondkapje hebben, maar als je het niet goed gebruikt, dan helpt het niet", zegt de woordvoerder. De situatie in Frankrijk en Duitsland wordt natuurlijk goed in de gaten gehouden, maar over de vraag of we hier binnenkort ook een advies of plicht voor 'zwaardere' mondkapjes krijgen is hij duidelijk: "Dat is op dit moment niet aan de orde in Nederland."
