In een drieduizend pagina's tellend rapport kwam dinsdag aan het licht dat in een groot deel van de vorige eeuw een "verstikkende, onderdrukkende en vrouwonvriendelijke cultuur" heerste in de tehuizen. Zeker negenduizend kinderen zijn overleden, ongeveer 15 procent van het totale aantal kinderen dat er verbleef. De onderzoekers spreken in het rapport van "babysterfte op een verschrikkelijke schaal".
"Namens de regering, de staat en de burgers bied ik excuses aan voor de generatielange misstanden waar Ierse moeders en hun kinderen in de tehuizen slachtoffer van zijn geworden", zei Martin in het parlement. Volgens de premier ging het om een "schrikbarend" sterftecijfer en werden de moeders emotioneel misbruikt in een "kille en schijnbaar onverschillige omgeving".
Martin bood ook zijn excuses aan voor "de schaamte en het stigma" waaraan slachtoffers werden blootgesteld en die voor "sommige slachtoffers tot op de dag van vandaag een last zijn". "Ik wil benadrukken dat ieder van jullie in een instelling zat vanwege de fouten van anderen", aldus de premier.
Eerder werd al bekend dat slachtoffers een financiële tegemoetkoming tegemoet kunnen zien.
Duizenden lichamen begraven in massagraven
Het Ierse kabinet werkt aan wetgeving om het opsporen, opgraven en waar mogelijk identificeren van menselijke resten in massagraven mogelijk te maken. Duizenden lichamen van overleden kinderen, onder wie pasgeboren baby's, werden in zulke graven begraven.
De zaak kwam in 2014 aan het licht, toen honderden kinderlijken werden ontdekt op een erf waar tot 1961 een katholiek tehuis voor ongehuwde moeders stond.
Voor gedwongen buitenlandse adopties zijn geen bewijzen gevonden. Ierse adoptiebureaus zouden volgens eerdere beschuldigen hoge bedragen hebben ontvangen om de adopties van 1.638 kinderen te organiseren. Het merendeel van deze kinderen kwam in de Verenigde Staten terecht.
Het hoofd van de Ierse rooms-katholieke kerk, aartsbisschop Eamon Martin, bood dinsdag al zijn "onvoorwaardelijke excuses" aan.