Historische tijden in de VS!
Dat kun je wel zeggen. Trump is sinds woensdagavond de eerste president in de Amerikaanse geschiedenis die twee keer een impeachment aan z'n broek kreeg: een afzettingsprocedure. Oftewel: politieke rechtszaak met als doel de president de laan uit te sturen.
Presidenten die dat één keer overkomt, zijn al heel zeldzaam. Dat waren er tot Trumps presidentschap maar twee: Bill Clinton (1998) en Andrew Jackson (1868). Zij werden uiteindelijk vrijgesproken door de Senaat, net zoals Trump tijdens zijn eerste rit van begin 2020. Richard Nixon stapte in 1974 zelf op, voordat het Huis van Afgevaardigden hem kon aanklagen.
Wanneer kan zo'n afzettingsprocedure worden gestart?
In de Amerikaanse Grondwet staat dat een president uit zijn of haar functie kan worden gezet als die zich schuldig maakt aan "hoogverraad, omkoping of andere zware misdrijven en vergrijpen".
Die laatste bepaling is niet heel helder - want wat zijn 'zware misdrijven' (high crimes) precies? - maar in principe komt het neer op machtsmisbruik.
Waar beschuldigen de Democraten Trump van?
Er is dit keer één aanklacht (article of impeachment). Hij wordt beschuldigd van "aanzetten tot rebellie". Volgens de Democraten jutte de president zijn aanhangers op in een toespraak, vlak voor de bestorming van het Capitool.
Hij zou bovendien het klimaat voor die gebeurtenis hebben geschapen door - zonder enig bewijs - maandenlang te beweren dat zijn verkiezingsnederlaag het gevolg was van grootschalige fraude door zijn tegenstanders, iets wat hij trouwens nog steeds volhoudt.
"Met dit alles heeft president Trump de veiligheid van de VS en haar democratische instituties ernstig in gevaar gebracht. Hij bedreigde de integriteit van het democratische systeem, verstoorde de vreedzame machtsoverdracht en bracht een andere tak van de overheid in gevaar", aldus de aanklacht.
Goed, een poging tot afzetting dus. Leg even snel uit hoe dat proces werkt.
Je kunt afzetting vergelijken met een strafproces. Het Huis van Afgevaardigden is dan het Openbaar Ministerie: het Huis besluit of vervolging moet plaatsvinden (daar is woensdagavond al mee ingestemd), stelt de aanklachten op en treedt tijdens de rechtszaak op als aanklager.
De Senaat is de plek waar het proces plaatsvindt. De voorzitter van het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten treedt op als rechtbankvoorzitter, maar dat is grotendeels een ceremoniële rol.
De honderd senatoren zijn feitelijk zowel rechter als jury: zij horen de aanklagers en de verdediging aan, ondervragen hen en stemmen uiteindelijk over de veroordeling en de straf. Voor een veroordeling is twee derde van de stemmen nodig.
Het belangrijkste verschil met een strafzaak is dat afzetting een puur politiek proces is. Het gaat er niet om of kan worden aangetoond dat iemand schuldig is, maar of genoeg senatoren kunnen worden overgehaald voor een veroordeling te stemmen.
De eerste zet was dus voor het Huis van Afgevaardigden.
Precies. Dat onderzocht of de president in staat van beschuldiging moest worden gesteld. Daarbij kunnen getuigen worden gehoord en documenten worden opgevraagd (net zoals tijdens de lange hoorzittingen in de aanloop naar Trumps eerste impeachment).
Zo'n uitgebreid vooronderzoek, dat normaal gesproken door de justitiecommissie wordt uitgevoerd, is echter geen vereiste. De Democraten stapten daar dit keer dan ook van af: ze vonden dat de aanklacht tegen Trump kraakhelder was en er haast gemoeid is met zijn afzetting. Daarom is die woensdag na het debat meteen in stemming gebracht.
In het Huis was een 'simpele' meerderheid (50% van de stemmen +1) daar genoeg voor. Dat werd ruimschoots gehaald: de uitkomst was 232 stemmen vóór en 197 stemmen tegen. Gevolg: de aanklacht kon worden doorgestuurd naar de Senaat.
De voorzitter van het Huis (in dit geval Democraat Nancy Pelosi) heeft al negen zogeheten impeachment managers aangesteld, die zullen als aanklagers optreden tijdens de politieke rechtszaak in de Senaat.
Wanneer kunnen we die rechtszaak in de Senaat verwachten?
Dat is nog even de vraag. De Republikeinen hebben tot eind januari een meerderheid in die kamer van het Congres, dus de huidige meerderheidsvoorzitter, Mitch McConnell, heeft nog veel invloed op de start van het proces. Hij heeft laten weten dat het wat hem betreft op z'n vroegst kan beginnen als de Senaat terug is van reces. Dus op 19 januari, één dag voor de inauguratie van Joe Biden.
De Democraten zouden liever eerder van start gaan, maar McConnell lijkt daar vooralsnog niet veel voor te voelen. De onderhandelingen daarover gaan door.
Als Trump schuldig wordt bevonden en wordt afgezet, is hij waarschijnlijk geen president meer! Heeft dit alles nog wel zin?
Als twee derde van de senatoren Trump veroordeelt, kunnen hem aanvullende straffen worden opgelegd. Zo kan zijn presidentiële pensioen (zo'n 200.000 dollar per jaar) worden stopgezet. Maar belangrijker voor de Democraten is dat hem ook kan worden verboden ooit weer een politiek ambt te bekleden.
Om na een veroordeling in de Senaat die extra sancties op te leggen, is een simpele meerderheid van de senatoren voldoende.
De Democraten (en een paar Republikeinen) stellen dat het bovendien van groot symbolisch belang is om te laten zien dat het Congres een aanval op de democratische rechtsstaat nooit zal tolereren, zodat toekomstige presidenten niet op ideeën worden gebracht door Trumps handelingen.
NUjij: Uitgelichte reacties