Zeven 'zusjes van de aarde' ontdekt op nog geen 40 lichtjaar afstand
Bij een rode dwergster op nog geen 40 lichtjaar afstand zijn zeven aarde-achtige planeten ontdekt. Niet eerder werden rond een ster zoveel planeten gevonden die qua afmetingen, samenstelling en temperatuur vergelijkbaar zijn met de aarde. Of er leven op voorkomt is onbekend, maar alle zeven zouden ze water aan het oppervlak kunnen hebben - essentieel voor elke bekende vorm van leven.
Dit planetenstelsel biedt astronomen nu de beste kansen om te zoeken naar sporen van buitenaards leven, en daarmee antwoord te vinden op een van de grootste vragen uit de wetenschap: zijn we alleen in het heelal, of komt leven elders in de kosmos ook voor?
De ontdekking, deze week gepubliceerd in Nature, maakt duidelijk dat het in het heelal echt wemelt van de broertjes en zusjes van de aarde. De meeste daarvan staan veel te ver weg voor gedetailleerd vervolgonderzoek, maar de zeven nieuw ontdekte planeten liggen bij wijze van spreken om de hoek.
De ster waar ze omheen draaien is tien keer zo klein als de zon, en veel koeler. Michaël Gillon en zijn collega's van de Universiteit van Luik ontdekten vorig jaar al drie planeten vlakbij de dwergster, met de kleine Belgische TRAPPIST-telescoop (Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope) in Chili. Gezien vanaf de aarde bewegen de planeten eens per omloop voor de ster langs. Tijdens zo'n planeetovergang onderscheppen ze een piepklein beetje sterlicht, en dat dipje kunnen gevoelige telescopen waarnemen.
Lees ook
Wat zegt deze ontdekking, hoe komen we erachter wat zich op die planeten afspeelt en, bovenal, Kunnen we erheen? Lees het hier.
Even groot als aarde
'Het is een heel mooie ontdekking,' zegt Ignas Snellen van de Leidse Sterrewacht, die zelf niet bij het onderzoek was betrokken. Het compacte planetenstelsel lijkt volgens Snellen verrassend veel op de planeet Jupiter met zijn grote manen. 'Alleen is in het geval van TRAPPIST-1 alles vijftig tot tachtig keer zo zwaar. Maar het lijkt erop dat beide stelsels op een vergelijkbare manier zijn ontstaan.'
Uit de hoeveelheid onderschept sterlicht blijkt dat vijf van de zeven planeten ongeveer even groot zijn als de aarde; de andere twee zijn een slag kleiner. Ook de kleine versnellingen en vertragingen die de planeten van elkaar ondervinden zijn nauwkeurig gemeten. Zo kon hun massa achterhaald worden. Dat zegt weer iets over de samenstelling.
In Nature rekenen Gillon en zijn collega's voor dat de planeten waarschijnlijk grotendeels uit gesteenten bestaan, net als de aarde, mogelijk vermengd met ijs. Of er sprake is van een dampkring en eventueel van oppervlaktewater moet in de toekomst blijken.
Tekenen van leven
Overigens wordt het stelsel sinds eind 2016 ook in het oog gehouden door de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler. 'Die waarnemingen zijn op 6 maart beschikbaar,' zegt wetenschappelijk projectleider Natalie Batalha. 'Wie weet vindt Kepler nog wel meer planeten bij TRAPPIST-1.'
De Amerikaanse planetenjaagster Debra Fisher van de Yale-universiteit spreekt van een 'fantastisch resultaat. Je kunt er zeker van zijn dat astronomen dit stelsel bij wijze van spreken onder de microscoop gaan leggen om te zoeken naar tekenen van leven.'
Als er nú geen leven op de planeten voorkomt, kan dat in de toekomst altijd nog ontstaan, zegt Snellen: 'Rode dwergsterren hebben een levensduur van biljoenen jaren.'
