Saudi-Arabië en drie bondgenoten maken een einde aan jarenlang diplomatiek conflict met Qatar

Saudi-Arabië en zijn drie bondgenoten knopen weer volledige banden aan met Qatar, zei de Saudische minister van Buitenlandse Zaken Faisal bin Farhan al-Saud na afloop van jaarlijkse top van de Golfstaten, die ditmaal een "verzoeningstop" was. 

"Wat vandaag is gebeurd, is het sluiten van het boek met alle meningsverschillen en een volle terugkeer naar diplomatieke relaties". Die diplomatieke relaties werden in juni 2017 verbroken, nadat Saudi-Arabië het rijke en ambitieuze Qatar had beschuldigd van banden met terroristische organisaties en met Iran, de aartsvijand van Saudi-Arabië.  

(lees door onder het kaartje)

Volgens de minister is er politieke wil en vertrouwen dat het akkoord zal worden nageleefd, inclusief de hervatting van het vliegverkeer. Dat het vliegverkeer van en naar Qatar na 3,5 jaar kon worden hervat, werd gisteravond al aangekondigd door de minister van Buitenlandse Zaken van Koeweit aan, het land dat samen met de Amerikanen bemiddelt tussen de conflicterende Golfstaten. Saudi-Arabië heropende zijn luchtruim én zijn land- en maritieme grenzen met Qatar. 

Vanochtend kwam emir Tamim bin Hamad al-Thani van Qatar met het vliegtuig aan op de luchthaven in Saudi-Arabië. Hij werd daar verwelkomd door de machtige Saudische kroonprins Mohammed bin Salman, die eerder al had aangegeven dat de top van vandaag "eenheid in de Golfregio zou brengen". Ondanks de coronamaatregelen omhelsden de twee leiders elkaar, een duidelijk teken van verzoening.

(lees door onder de tweet)

Een belangrijk geschilpunt is de houding ten opzichte van Iran, de grote rivaal van Saudi-Arabië. "In 2017 veroorzaakte Qatar een politieke aardverschuiving door een andere benadering tegenover Iran voor te stellen en te pleiten voor diplomatiek overleg en samenwerking", zegt VRT-collega en Midden-Oostenkenner Majd Khalifeh. "Dat is in het verkeerde keelgat geschoten bij Saudi-Arabië, dat juist een regionale coalitie opbouwde tegen de sjiitische macht in de regio. Bij die coalitie zitten onder meer de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Egypte." 

Beluister hier het gesprek met Majd Khalifeh in "De wereld vandaag" op Radio 1, de tekst gaat hieronder door):

Iran is het sleutelwoord in deze nieuwe verwikkelingen, maar was niet het enige knelpunt. "Een van de voorwaarden van de Saudi's om opnieuw relaties aan te knopen met Qatar was dat dat land zijn relaties met de Moslimbroederschap stopzet. Ook voor Egypte was dat trouwens een voorwaarde", zegt Khalifeh. 

Of álle geschilpunten nu definitief van de baan zijn, is evenwel nog niet zeker. Maar hoe dan ook is het akkoord belangrijk, niet het minst voor de inwoners van Qatar zelf, dat nu ook niet langer economisch wordt geïsoleerd.    

Deze verzoening is ook belangrijk voor de Amerikanen, die erop uit zijn de Arabische landen in het gareel te krijgen tegen Iran. De VS oefenden druk uit om Qatar enerzijds en de vier andere landen anderzijds -allen strategische partners van Washington- met elkaar te verzoenen.

"De vertrekkende president Donald Trump kan nog een pluim op zijn hoed steken, want het is zijn schoonzoon en Midden-Oosten-adviseur Jared Kushner die de laatste bemiddeling heeft gedaan en de laatste telefoontjes heeft geregeld tussen de conflicterende partijen", zegt Majd Khalifeh. 

Met de machtswissel in de VS op til, is deze verzoening ook belangrijk. 

"Trumps opvolger Joe Biden gaat wellicht de Irandeal opnieuw onderhandelen met Iran. Als hij aan de onderhandelingstafel gaat zitten, is het belangrijk dat hij herenigde Arabische bondgenoten heeft."