Hoezo ‘pas’ op 8 januari beginnen met vaccineren?

Terwijl op een persconferentie in Amsterdam het eerste coronavaccin voor Europa wordt goedgekeurd, kijken ‘kwartiermakers vaccinatie’ Marcel Babic en Jeanette Stroeken elkaar bij de GGD in Eindhoven in de ogen. Ja, in theorie betekent de goedkeuring dat er nog dit jaar begonnen zou kunnen worden met vaccineren. Maar nee, ze balen er niet van dat hier ‘pas’ over een maand de eerste spuit in een arm gaat.

Dat woordje ‘pas’, daar willen ze het wel even over hebben. Een waterval aan kritiek de afgelopen weken over de traagheid van Nederland. 8 januari de eerste prikken in een paar regio’s, 18 januari in het hele land. Later dus dan álle buurlanden, inclusief België, die aankondigden nog dit jaar te beginnen. Om maar te zwijgen over het Verenigd Koninkrijk en de VS, waar inmiddels al honderdduizenden burgers zijn gevaccineerd.

Babic zegt dat hij niet geïrriteerd is door de gang van zaken, maar zijn scherpe toon zegt iets anders. ‘Heb je al gehoord over de chaos in Amerika?’ Daar, en ook in Engeland, zijn problemen met het registratiesysteem van de vaccins. Zorgvuldigheid gaat boven alles, vinden ze. Wat andere landen doen, moeten ze lekker zelf weten.

In sommige van de Europese landen gaat het volgens Babic bovendien om ‘ceremonieel vaccineren’. Als je in december de eerste prikt, ben je officieel begonnen. Maar het zegt volgens hem niets over de rest van je vaccinatiecampagne.

Babic en Stroeken werken bij de GHOR, de geneeskundige hulpverleningsorganisatie die gevestigd is in alle 25 veiligheidsregio’s. Normaal coördineren ze tijdens rampen en crisissituaties de samenwerking tussen onder andere ziekenhuizen, ambulancediensten, huisartsen en apotheken. Bij een groot auto-ongeluk op de snelweg bijvoorbeeld, met veel slachtoffers, zorgen zij dat iedereen wordt verdeeld onder de ziekenhuizen.

De opdracht die ze vier weken geleden van de GGD Brabant-Zuidoost kregen, is totaal anders. Voorbereidingen treffen voor de massavaccinatie van 18- tot 60-jarigen, die ‘ergens in het voorjaar’ zou beginnen. Over de eerste inentingen, begin 2021 bij bewoners van verpleeghuizen, hoefden ze zich niet druk te maken. Dat lag bij de sector zelf.

Zoals wel vaker dit jaar liep alles binnen een paar dagen alweer anders. Omdat het vaccin van Pfizer in zodanig grote partijen wordt geleverd dat het niet geschikt is voor verpleeghuizen, kwam ineens de GGD weer in beeld bij het ministerie. Dat de door minister Hugo de Jonge gewenste startdatum van 4 januari onhaalbaar zou zijn, wisten ze hier toen al.

Je kunt een organisatie best oprekken. Je kunt er lucht in blijven blazen in de vorm van nieuw personeel. Je kunt de kwetsbare plekken ontlasten door ondersteuning van een landelijke schil. Je kunt barsten dichtlijmen door wéér een nieuwe update van een verouderd ict-systeem. Maar er komt een moment dat het niet meer helpt. En als de boel ontploft, ben je helemaal ver van huis.

Dat moet koste wat kost voorkomen worden. Geen mensen over de kling jagen om een paar dagen eerder te kunnen beginnen, is hun devies. Zuinig zijn op de mensen, want ze zijn nog lang nodig.

En dus zijn de plannen van de kwartiermakers niet ambitieus maar realistisch. Er komen vooralsnog 20 duizend vaccins naar deze GGD, goed voor het inenten van 10 duizend zorgmedewerkers. Vier priklijnen, 18 prikken per uur, acht uur per dag, zeven dagen per week. Binnen zes weken zijn er in Zuidoost-Brabant, als het meezit, 10 duizend mensen minder vatbaar voor het virus.

In hun werk stellen Babic en Stroeken elkaar doorgaans één vraag: wat bedreigt ons? Dat dwingt om te denken in scenario’s, best- en worstcase. Bij een brand of een andere ‘flitsramp’ is dat niet zo moeilijk. Corona, een ramp in slow motion, is een heel ander verhaal. Best case: de vaccins zijn er snel in grote hoeveelheid en slaan aan. In 2021 wordt bijna alles weer normaal.

Worst case: het virus muteert zo dat de vaccins niet werken en er meer maatregelen nodig zijn. In 2021 realiseren we ons dat we tijdens de Kerst van 2020 nog best veel vrijheid hadden.