Nieuwe mutant coronavirus duikt op in Engeland
In het zuiden van Engeland zijn ruim duizend mensen besmet geraakt met een nieuwe, gemuteerde variant van het coronavirus. Onduidelijk is nog of de mutant schadelijker of besmettelijker is dan de bestaande varianten, of resistent is voor de vaccins die net in aantocht zijn.
De mutant heeft één bouwsteen anders aan zijn spike-eiwit, de uitsteeksels waarmee het virus zich aan cellen hecht. Omdat de wijziging ook nog eens precies aan het chemische ankerpunt zit van dat eiwit, zou het kunnen dat de mutant zich anders gedraagt. Hoewel de variant al in haast zestig gemeentes is opgedoken, concentreren de gevallen zich vooral in het zuiden, zei gezondheidsminister Matt Hancock gisteren tegen het Britse lagerhuis.
Maar viroloog Marion Koopmans, die de mutatie vorige week besprak met haar internationale collega’s, is terughoudend. ‘Wat je ziet is dat er nu eenmaal veranderingen optreden als het virus rondgaat.’ De meeste van die mutaties zijn betekenisloos; kleine kopieerfoutjes die nu eenmaal ontstaan als het virus zich vermenigvuldigt. ‘Voordat we kunnen zeggen of dit bijvoorbeeld beter overdraagbare virussen zijn, moeten we ze eerst in kweek en in proefdiermodellen bestuderen’, zegt Koopmans. ‘Dat kan, maar het bewijs is nog niet rond.’
Agressievere versie
Met de WHO werkt Koopmans’ groep momenteel aan een systeem om eventuele mutaties van het virus te volgen en te bestuderen in het laboratorium, om te peilen of de mutaties de werking van het virus beïnvloeden. Voor de griep bestaat zo’n volgsysteem al.
Dat mutaties aan het coronavirus schadelijk kunnen zijn, bleek in oktober. Amerikaanse en Zwitserse wetenschappers toonden toen aan dat de Europese en Amerikaanse variant van het coronavirus iets agressiever is dan het oorspronkelijke virus, zoals dat eind vorig jaar opdook in Wuhan. Dankzij een subtiele chemische mutatie, heeft het Europese virus iets soepeler uitsteeksels. Dat geeft ze evolutionair voordeel ten opzichte van het oorspronkelijke coronavirus, bleek uit experimenten waarbij men de twee virussen een soort wedstrijdje besmettelijkheid liet doen op proefdieren.
Ontsnappingstruc
De grote zorg van experts is dat het coronavirus een manier vindt om vaccins te omzeilen. ‘Dit probleem gaat spelen als er selectiedruk ontstaat, vanwege de vaccinaties die op komst zijn’, zegt Koopmans. Eventuele virusmutanten die het vaccin kunnen ontlopen, hebben dan immers voordeel, en zullen zich gretiger verspreiden.
In Denemarken leek het virus zo’n ontsnappingstruc te hebben ontdekt. Een variant die rondging in nertsen bleek in laboratoriumexperimenten iets minder goed te worden ‘opgepakt’ door neutraliserende antistoffen, de grijpereiwitten in het bloed. Een teken dat het virus aan het leren was om aan de afweer van mensen te ontkomen – en voor de Denen directe aanleiding om alle 15 miljoen nertsen in het land te ruimen.
Tegen de BBC reageren experts bezorgd, maar beheerst. ‘Dit is iets om in de gaten te houden’, zegt hoogleraar microbiële genetica Alan McNally van de Universiteit van Birmingham. ‘Maar laten we nou niet hysterisch doen. Het betekent niet dat deze variant meer overdraagbaar of infectieus is of gevaarlijker.’
Beluister ook onze podcast over de spannende ontdekkingstocht naar de nieuwe coronavaccins.