Eerste getuigenis vernietigingskamp Sobibor duikt op: ‘Dat grijpt naar de keel’
Het Verzetsmuseum in Amsterdam heeft in een recente schenking een nooit eerder gelezen brief van Jules Schelvis ontdekt. De brief is de eerste Nederlandse getuigenverklaring over wat zich in het vernietigingskamp Sobibor heeft afgespeeld, aldus Jos Sinnema, onderzoeker bij het Verzetsmuseum.
Schelvis was één van de achttien Nederlanders, die vernietigingskamp Sobibor in het door Duitsland bezette Oost-Polen overleefde. Meer dan 33.000 Nederlanders zijn in het kamp vermoord. Schelvis schreef meerdere boeken over de oorlog en richtte de Stichting Sobibor op om de herinnering aan het kamp levend te houden en voor informatie en educatie.
Beoogde ontvanger nog in leven
De beoogde ontvanger van de brief, Jules’ neef Karel Stroz, leeft nog en zegt blij te zijn dat de brief is ondergebracht in de collectie van het Verzetsmuseum. Zondag bezorgde het museum, met een vertraging van 75 jaar, een replica van de brief bij Karel.
Alsof je terug bent in 1945, op het moment dat de familie de brief had moeten lezen
Schelvis schreef de brief op 7 mei 1945 in een ziekenhuis in Zuid-Duitsland. Hij was net bevrijd uit kamp Vaihingen, waar hij vanuit Sobibor naartoe was gebracht. De brief is gericht aan zijn familie. Op de enveloppe schreef Schelvis drie adressen, in de hoop dat op één daarvan nog iemand in leven zou zijn. Waarom de brief nooit bij de familie is terechtgekomen is een raadsel.
Flashback
Sinnema, die de brief als eerste las, ervoer het als een flashback. ,,Alsof je terug bent in 1945, op het moment dat de familie de brief had moeten lezen. Dat grijpt je naar de keel." In de brief doet Schelvis volgens het museum met ingehouden pijn verslag, en spreekt hij de wens uit dat dit in de krant komt. ‘Alles wat hier geschreven staat is de naakte waarheid.’
Schelvis richt zich tot zijn oom en tante en zijn nu 90-jarige neef Karel Stroz. ‘Het zal je wel pijn doen, dit alles te lezen’, schrijft hij, ‘maar ik moet het je toch schrijven.’ Van de zeven familieleden die tegelijk in Sobibor aankwamen zijn er vijf ‘naar ik aanneem voor 99 procent zeker direct bij aankomst vergast.’ Onder hen ook zijn vrouw Rachel. ‘Ik schrijf dit alles zo koud’, schrijft hij, ‘daar het vele, wat ik heb gezien en zelf heb meegemaakt, mij hard heeft gemaakt.’ De brief is vanaf maandag te zien in het Verzetsmuseum.
Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Partijen in Kamer gaan achterban oproepen stil te zijn op 4 mei
-
RIVM adviseert saaie e-sigaretten: jongeren zien vapes nu als mode-item
Vapes in blitse kleuren, met bluetooth om via social media het aantal pufjes te kunnen delen. Of een vape die eruitziet als een milkshake. Voor jongeren is de e-sigaret een mode-item. Het RIVM wil dat tegengaan en adviseert alleen nog standaardontwerpen toe te staan. -
PREMIUMcongres
Andere onderhandelaars kijken mee als Wilders op podium stapt bij Orbán: wat betekent dit voor de formatie?
PVV-leider Geert Wilders gaat midden in de breekbare formatie naar een ultraconservatief congres van zijn Hongaarse vriend Viktor Orbán. Wat bindt deze twee populistische politici? En wat betekent het buitenlandse optreden voor de formatie? Een portret van de twee politici die elkaar al zo'n dertig jaar kennen. -
PREMIUM
Prinsessen Beatrix, Irene en Margriet verkopen grond rond Paleis Soestdijk en hebben plannen voor nog een deal
De prinsessen Beatrix, Margriet en Irene hebben voor ruim 2 miljoen euro stukken grond verkocht rond Paleis Soestdijk, blijkt uit onderzoek van AD Amersfoortse Courant. Voor een ander, meer omstreden stuk grond hebben de prinsessen een voorlopige koopovereenkomst gesloten met een projectontwikkelaar. Omwonenden hadden hen gevraagd de grond juist niet te verkopen om de ruimte en het groen te behouden.Baarn, Soest -
PREMIUM
'Kijk naar mij’ zegt Joodse Bertrien in de pizzeria die synagoge was
GEERTRUIDENBERG - Vanaf de wand van de pizzeria in Geertruidenberg kijkt een dansende Bertrien de kijkers naar haar foto indringend aan. Hoe in de oude synagoge een gedenkplaat de geschiedenis van de Joodse gemeenschap weer tot leven brengt.
-
Tweede Kamer wil 25 april als landelijke dag tegen antisemitisme
-
-
-
PREMIUMStappenplan
Meeste huizenbezitters hebben voldoende spaargeld om huis te verduurzamen, maar hoe pak je dat aan?
Nieuw huis gekocht? Dan moet je die straks verplicht energiezuinig maken, vindt toezichthouder De Nederlandse Bank (DNB). Verreweg de meeste huizenbezitters hebben voldoende spaargeld op hun rekening om het te kunnen bekostigen, concludeert de centrale bank na onderzoek. Wat zijn de mogelijkheden voor het verduurzamen van je huis en welke subsidies bestaan er? -
PREMIUM
Vijftig jaar ellende in jeugdzorginstelling, nu wordt wéér ingegrepen: ‘Zetten stond voor angst en vrees’
Een speciale afdeling voor kinderen met psychische problemen in Zetten wordt gesloten, nadat schokkende misstanden naar buiten kwamen. Het is niet voor het eerst dat bij de jeugdinstelling moet worden ingegrepen. Van misbruikpsychiater ‘Mengele’ Finkensieper, tot die eeuwige, eindeloze opsluiting van kinderen: dit is de opvallende geschiedenis van ‘Zetten’.
-
PREMIUM7
Deze drie zussen wonen al 65 jaar in dezelfde straat: ‘Ik verhuis alleen tussen zes planken’
Langeraar -
PREMIUM8 vragen24
Gebruikers van Marktplaats maken zich zorgen: kijkt de Belastingdienst nou wel of niet mee?
Platformen als Vinted, Marktplaats en AirBnB zijn door Europese regelgeving verplicht om jouw verkoopgegevens over 2023 door te geven aan de Belastingdienst. Dat heeft veel vragen opgeroepen bij onder meer Marktplaats-gebruikers. Ook kwam staatssecretaris Van Rij met een Kamerbrief. Want: om welke gegevens gaat het nou precies, wat betekent dat voor je belastingaangifte en moet je nu belasting betalen als je overbodige spulletjes op de site doorverkoopt? -
-
PREMIUMProefpanel
Getest: tompoucen uit de supermarkt, deze moet je niét eten: ‘Het deeg is taai en de vulling lijkt op vla’