Duits coronaprotest krijgt nazitrekken

De deelstaat maakt zich zorgen over de prominente rol van extreem-rechts in de beweging. Ook elders in het land worden die zorgen gedeeld. Donderdag en vrijdag overlegt de federale overheid met de deelstaten over gezamenlijke inspanningen tegen de beweging.

Querdenken, ‘dwarsdenken’, demonstreert sinds april tegen de corona-maatregelen. Tussen bezorgde ouders, Hare Krishna’s en aluhoedjes, lopen vanaf het begin ook rechts-extremisten mee. Lang was onduidelijk welke rol zij precies in de beweging speelden, maar eind augustus werd hun invloed opeens heel zichtbaar. Tijdens een grote demonstratie in Berlijn bestormden tientallen demonstranten de Rijksdag, sommigen met vlaggen uit de nazitijd. Dat beeld schokte Duitsland. President Frank-Walter Steinmeier noemde het “een aanval op het hart van onze democratie.”

Waar de beweging in eerste instantie slechts kritiek leverde op het coronabeleid, wordt binnen Querdenken inmiddels steeds vaker opgeroepen tot het afzetten van de regering-Merkel. Protestborden beelden Bondskanselier Angela Merkel en Lothar Wiehler, hoofd van het Robert Koch-Instituut (het Duitse RIVM), achter tralies af. De wetgeving onder de corona-maatregelen, wordt door mensen in de beweging vergeleken met de Machtigingswet van 1933. Door die wet kregen de nazi’s buitengewone macht en werd Duitsland een dictatuur.

Jodensterren op hun kleding met het woord ‘ongevaccineerd’ erop

Vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog worden binnen de beweging wel vaker gemaakt. Zo introduceerde een jonge vrouw zich op een podium van Querdenken als de Duitse verzetsstrijder Sophie Scholl, die tegen het nationaal-socialisme streed. Een elfjarig meisje verkondigde tijdens een ander evenement dat zij net als Anne Frank was, omdat zij haar verjaardag in het geheim moest vieren. Andere demonstranten droegen gele Jodensterren op hun kleding met het woord ‘ongevaccineerd’ erop.

De initiator van Querdenken, IT-entrepreneur Michael Ballweg, distantieert zich van zulke vergelijkingen en van rechts-extremisten die meelopen in protesten. Toch ontmoette Ballweg, samen met andere kopstukken van Querdenken, in november leden van de extreem-rechtse Reichsbürger-scene. De Reichsbürger erkennen de moderne Duitse staat niet en hangen vaak antisemitische samenzweringstheorieën aan. Ballweg heeft ook zelf radicale standpunten. Hij wil een nieuwe grondwet en eist het onmiddellijke vertrek van Merkel en haar regering.

Na de ontmoeting met de Reichsbürger-scene in het Thüringse Saalfeld denkt ook Thüringen erover om de beweging in de gaten te houden. Volgens het hoofd van de Thüringse inlichtingendienst, Stephan Kramer, is twee derde van de demonstranten niet radicaal. Toch maakt hij zich zorgen, zo vertelt hij aan persbureau DPA, omdat het rechts-extremisten lukt een ‘hoogst emotioneel onderwerp’ aan te grijpen om bruggen te slaan tussen hen en de rest van de samenleving.

Posters op waarin zij de grondwet dood verklaren

Via de AfD heeft de beweging invloed op de politiek. Toen in november gestemd werd over de corona-wetgeving gaf de partij corona-critici gastenpassen voor de Bondsdag, waardoor politici op weg naar de stemming lastiggevallen werden. Nu de partij verscheurd wordt door interne conflicten, komt het de AfD goed uit de aandacht te richten op het coronabeleid van de regering, dat volgens AfD-kopstuk Alexander Gauland richting een ‘gezondheidsdictatuur’ gaat. Tijdens de stemming over de corona-wetgeving hingen AfD-parlementsleden posters op waarin zij de grondwet dood verklaren.

Terwijl in Berlijn overlegd wordt over verdere stappen tegen Querdenken, waarschuwde de federale inlichtingendienst donderdag dat de beweging steeds meer bereid lijkt geweld te gebruiken. Bij protesten zou er een grote kans zijn dat die uit de hand lopen. Om die reden wil de politie in Berlijn een restrictie op het aantal deelnemers dat mee mag doen aan de Querdenken-demonstratie tijdens Oud en Nieuw. Volgens organisator Michael Ballweg hebben 22.500 mensen zich voor die demonstratie aangemeld.

Lees ook:

Duitsland maakt zich zorgen over extreem-rechtse coronaprotesten: ‘Niemand durft meer de straat op’

De rol van radicaal-rechts groeit in Duitse protesten tegen coronamaatregelen. “Laat je niet gebruiken door extremisten”, waarschuwt een Berlijnse senator.