Coronadip in uitstoot CO2 is verwaarloosbaar, wereld koerst af op 3 graden warmer
De klimaatboodschap van VN-organisatie Unep is uiterst zorgelijk. Landen doen onvoldoende om gevaarlijke opwarming tegen te gaan, ook in de herstelplannen voor de economie na Covid.
Ondanks de dip in CO2-uitstoot dit jaar door de coronapandemie, stevent de wereld af op ruim 3 graden opwarming deze eeuw. Als landen de herstelpakketten om de economie weer aan te jagen groen invullen, dan is ongeveer 2 graden warmer nog in zicht. Wil maximaal 1,5 graden haalbaar zijn, het streefcijfer uit het Klimaatakkoord van Parijs, dan is veel daadkrachtiger klimaatbeleid nodig.
Aan de vooravond van het vijfjarig jubileum van dat Klimaatakkoord, 12 december 2015 gesloten, komt de milieuorganisatie van de VN met deze ontnuchterende analyse. Door de Covid-uitbraak zijn economieën weliswaar ingezakt dit jaar waardoor de emissies met 7 procent zijn gedaald, een nooit vertoonde afname. Maar dat scheelt uiteindelijk, in 2050, slechts 0,01 graad, zo becijfert de organisatie in het jaarlijkse Emissions Gap Report.
De ziekte biedt wel de, ook unieke, kans om steviger klimaatbeleid te voeren. Er staan honderden miljarden klaar om in de economie te pompen. Daarmee kunnen investeringen in de overgang naar schone energie naar voren worden gehaald en groene bedrijfstakken en banen gestimuleerd worden. Benut de wereld die kans dan kunnen de emissies in 2030 een kwart lager zijn, het spoor richting ongeveer 2 graden opwarming.
Dat is goed nieuws. Alleen ziet de VN-organisatie, Unep, nog niet dat veel landen dat ook doen. Ongeveer een kwart van de grootste economieën, de G20, richt delen van de herstelpakketten op minder uitstoot van broeikasgassen. De rest, driekwart, dus niet. De meeste uitgaven tot nu toe zijn daarnaast vooral ‘koolstofintensief’, op zijn best maken ze het klimaat er niet slechter op.
Zorgelijke boodschap
Los van corona is de boodschap van de Unep uiterst zorgelijk. Alle nu bekende klimaatplannen van landen bij elkaar opgeteld, de zogeheten Nationally Determined Contributions (NDC’s), zijn bij lange niet voldoende om ontwrichtende klimaatverandering te voorkomen. Die stapel voornemens wijst de weg naar een 3,2 graden warmere atmosfeer deze eeuw, zelfs als ze allemaal daadwerkelijk worden uitgevoerd, wat nog de vraag is. De inspanningen moeten ongeveer drie keer zo hoog zijn om nog op 1,5 graden uit te kunnen komen, schat het Emissions Gap Report. Die grens is niet zonder betekenis. Met anderhalve graad zijn de gevolgen van het warmere klimaat, zoals hittegolven, droogtes, extreem weer en stijging van de zeespiegel, nog enigszins te behappen.
Het is hoopgevend dat in 2020 een aanzienlijk aantal landen heeft toegezegd in 2050 op netto nul uitstoot uit te willen komen, constateert de Unep. Zo’n belofte is nu door 126 landen gedaan, goed voor ruim 50 procent van de wereldwijde uitstoot. Als de VS onder de nieuwe president Joe Biden ook dat doel uitspreken, zou dat aandeel stijgen naar 63 procent. Bemoedigend, stelt de organisatie, maar in de NDC’s is dat nog niet terug te zien.
De maatregelen die landen nu direct kunnen nemen zijn talrijk, stelt de Unep. Bovenaan de lijst staan steun aan de ontwikkeling van schone technologieën en infrastructuur, verlaging van subsidies op fossiele brandstoffen, een stop op kolencentrales en natuurlijke oplossingen zoals grootschalige herbebossing.
Scheepvaart en luchtvaart moeten schone technologieën ontwikkelen
Aparte aandacht is nodig voor de scheepvaart en de luchtvaart. Die maken nog geen deel uit van de afspraken die in Parijs zijn gemaakt. Als die sectoren op de huidige voet voortgaan, en de rest koerst wel op 1,5 graden, dan slokken scheepvaart en luchtvaart in 2050 een groot deel van de ruimte op die er dan nog is voor uitstoot. Zij zijn dan verantwoordelijk voor minstens 60 procent van de broeikasgassen die dan nog de lucht in mogen. Die sectoren zullen dus veel sneller efficiënter moeten worden en schone technologieën moeten ontwikkelen, is de conclusie van Unep.
Ook huishoudens zullen hun steentje moeten bijdragen. Gerekend vanuit wat alle wereldbewoners consumeren, dragen individuen voor twee derde bij aan de wereldwijde uitstoot. Transport, wonen en voedsel zijn de drie grote bronnen van uitstoot. Overheden moeten burgers helpen en stimuleren om een klimaatvriendelijker leven te gaan leiden. Dat kan door bijvoorbeeld korte vluchten te vervangen door een goed treinennetwerk, fietsen en deelauto’s te stimuleren, huizen te isoleren en aan te sluiten op groene energie en voedselverspilling tegen te gaan.
Rijken stoten meer CO2 uit in EU, armen juist minder
Europeanen met lagere en gemiddelde inkomens dragen veel meer bij aan het verlagen van de CO2-uitstoot dan rijke EU-burgers. De emissies door consumptie van de armste helft EU-inwoners daalde met bijna een kwart tussen 1990 en 2015, terwijl de uitstoot van de rijkste 10 procent juist groeide, met 3 procent. Zij gingen vooral meer vliegen, autorijden en kochten grotere huizen. De afname bij de armste helft zit hem vooral in de overgang naar schone energie voor bijvoorbeeld stroom en verwarming. Die cijfers publiceerden ngo Oxfam en het Zweedse milieu-instituut SEI deze week. Eind deze week vergaderen de EU-regeringsleiders over het nieuwe, ambitieuzere, klimaatdoel van 55 procent minder uitstoot in 2030, vergeleken met 1990.
Het is de eerste keer dat Oxfam de koolstofongelijkheid binnen de EU berekent, eerder publiceerde de ngo mondiale vergelijkingen. Niet alleen binnen landen, ook tussen EU-staten zijn de verschillen soms groot. Zo stoot de rijkste 10 procent Polen evenveel uit als alle inwoners van Zweden. Dat komt vooral door de hoge kolenconsumptie in Polen. En de 10 procent rijkste inwoners in Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje – ruim 25 miljoen mensen – stoten net zoveel uit als alle inwoners van zestien andere EU-landen bij elkaar, waar in totaal krap 85 miljoen mensen wonen. Om de maximaal 1,5 graden opwarming nog te halen, moet de voetafdruk van de rijkste 10 procent in 2030 met een factor tien zijn gedaald, volgens Oxfam. De voetprint van de armste helft van de EU-inwoners moet daarvoor halveren in 2030.
Lees ook:
Azië klimaatneutraal? Dit zijn de beloftes van Japan, China en Zuid-Korea
China, verantwoordelijk voor de meeste CO2-uitstoot, stelt voor het eerst een concreet klimaatdoel voor later deze eeuw. Andere Aziatische landen volgen en voegen zich bij een groeiende groep landen die klimaatneutraal willen worden.
Met de VS aan boord komt ‘Parijs’ weer in zicht
Weer hoop voor het klimaat, nu een Democraat in het Witte Huis trekt. Maar het zal niet gemakkelijk worden voor Joe Biden om zijn plannen voor schone energie uit te voeren.