"Hoe langer de regering wacht met het hervatten van herkomstonderzoek, hoe meer direct betrokkenen overleden zullen zijn", aldus de Raad voor Cultuur in het adviesrapport Streven naar Rechtvaardigheid van de Evaluatiecommissie restitutiebeleid naziroofkunst.
De Raad voor Cultuur constateert dat het onderzoek naar de herkomst van naziroofkunst sinds 2007 niet meer structureel plaatsvindt. Ook na eigen onderzoek voor het adviesrapport is de reden hiervoor niet duidelijk geworden, laat het adviesorgaan maandag weten aan NU.nl.
"Het onderzoek van Bureau Herkomst Gezocht (een orgaan binnen het Nationaal Archief dat zich bezighield met mogelijke roofkunst uit de Tweede Wereldoorlog, red.) was destijds nog niet op alle onderdelen afgerond", aldus het wettelijke adviesorgaan van de regering en het parlement op het gebied van kunst, cultuur en media. "En nieuwe inzichten en praktijken rechtvaardigen dat dit onderzoek weer wordt voortgezet."
OCW: 'In 2007 dachten we voldoende te weten'
Volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) is er vanaf 2000 veel onderzoek gedaan naar de herkomst van kunstvoorwerpen die de geallieerden uit Duitsland naar Nederland brachten. "In 2007 was de gedachte daarover: we weten voldoende", geeft een woordvoerder van het ministerie hierover uitleg aan NU.nl.
In individuele zaken rond het teruggeven van naziroofkunst wordt volgens OCW nog wel herkomstonderzoek uitgevoerd. Het ministerie laat weten dat instellingen hun eigen verantwoordelijkheid hebben voor het herkomstonderzoek naar hun collecties.
'Onderzoek achterkant schilderijen niet afgerond'
"Niet alle achterkanten van schilderijen zijn bekeken", geeft Jacob Kohnstamm, voorzitter van de evaluatiecommissie rond naziroofkunst, in gesprek met NU.nl een voorbeeld van ontbrekend onderzoek door bijvoorbeeld musea. "Ook zijn er nieuwe archieven, studies en databases beschikbaar die tot meer kennis over de herkomst van objecten kunnen leiden."
Het adviesorgaan motiveert het advies om herkomstonderzoek weer structureel te laten plaatsvinden met de opmerking dat het belangrijk is dat de vergaarde kennis structureel wordt bijgehouden en geactualiseerd aan de hand van de nieuwste bronnen.
'Website Herkomst Gezocht niet actueel'
"De database op de website Herkomst Gezocht is niet geactualiseerd, waardoor bijvoorbeeld niet wordt vermeld welke objecten inmiddels al gerestitueerd zijn", licht Kohnstamm toe. "Daarnaast kunnen die nieuwe bronnen leiden tot nieuwe kennis over de rechthebbenden, waardoor zij ook teruggaveverzoeken kunnen indienen."
Het onderzoek weer oppakken zal volgens de raad de komende vier jaar ongeveer 3 miljoen euro gaan kosten.
In Nederland naar schatting 3.750 door nazi's geroofde kunstwerken
In Nederland bevinden zich nu volgens de Raad voor Cultuur naar schatting 3.750 door de nazi's geroofde kunstwerken, die na de Tweede Wereldoorlog wel zijn teruggehaald maar nog niet zijn teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar. 167 werken met dubieuze herkomst zouden zich bevinden in museumcollecties.
Het structurele herkomstonderzoek naar door de nazi's geroofde kunst is onderdeel van de Washington Principles. Die internationale afspraken rondom naziroofkunst bieden een leidraad voor staten om de geroofde kunst te onderzoeken en terug te geven aan de rechtmatige eigenaar.
Wereldwijd honderdduizenden kunstwerken geroofd door de nazi's
Nederland ondertekende de principes in 1998, samen met 43 andere landen. In Nederland adviseert een restitutiecommissie over het al dan niet teruggeven van kunstwerken die mogelijk geroofd zijn in het nazitijdperk.
Wereldwijd zouden ten tijde van het opstellen van de Washington Principles naar schatting 600.000 kunstwerken terug moeten naar de Joodse families van wie ze in het nazitijdperk, tussen 1933 en 1945, zouden zijn geroofd. Geschat werd toen dat daarvan 100.000 kunstwerken vermist waren.
NUjij: Uitgelichte reacties