Risico op hartstilstand door omstreden Covid-middel

Het risico om te overlijden aan een hartstilstand is bij gebruikers van hydroxychloroquine drie tot vier keer zo hoog als bij vergelijkbare personen die het middel niet slikken. Dat blijkt uit de zogeheten ERGO-studie, een langlopend onderzoek naar ziekte en gezondheid van mensen in de Rotterdamse wijk Ommoord. Jaarlijks overlijdt ongeveer een op de duizend mensen in Nederland aan een hartstilstand. De resultaten zijn vorige week gepubliceerd in het European Journal of Preventive Cardiology.

Het is opnieuw een waarschuwing dat de oude middelen tegen malaria chloroquine en hydroxychloroquine niet zomaar moeten worden ingezet als medicijn tegen Covid-19. „Hydroxychloroquine is een middel met een bewezen ernstige bijwerking en dat tegelijkertijd géén bewezen werking heeft tegen Covid-19”, zegt onderzoeksleider Bruno Stricker, hoogleraar farmaco-epidemiologie aan het Erasmus MC in Rotterdam. „De kracht van onze studie is dat we die bijwerking zonder de vertekening van ernstig zieke Covid-19-patienten hebben kunnen aantonen. De resultaten komen uit de periode 1991 tot 2014, lang voordat corona zich aandiende.”

Stricker en zijn team analyseerden voor dit de oude gegevens van meer dan 14.000 deelnemers aan de ERGO-studie. Daaronder waren 346 mensen die hydroxychloroquine slikten als middel tegen reuma. Stricker: „Voordat moderne reumamiddelen als etanercept beschikbaar kwamen, slikten veel reumapatiënten dit als medicijn. En er zijn nog steeds patiënten die het daarvoor gebruiken.”

Ernstige gevallen

Het was al bekend dat hydroxychloroquine als bijwerking hartritmestoornissen kan veroorzaken. In ernstige gevallen leidt dat tot een hartstilstand. Dit kwam ook al naar voren in verschillende klinische studies.

In absolute aantallen gaat het om weinig patiënten, slechts vijf van de hydroxychloroquine gebruikers overleden gedurende de onderzochte periode aan een hartstilstand. Maar relatief was dat aantal fors hoger dan in de controlegroep.

„In de gegevens zien we een dosis-effectrelatie met de bijwerkingen op het hart, en ook een relatie met de duur van het medicijngebruik”, zegt Stricker. Dat ziet hij als een duidelijke waarschuwing: „Dit middel moet je zeker niet gaan geven aan Covid-patiënten die al behoorlijk ziek zijn. Je moet de toegevoegde waarde van een geneesmiddel altijd goed afwegen tegen het risico. Bij reuma is die balans er, maar bij Covid-19 is dat zeer kwestieus.”

De vraag is hoeveel Nederlanders nog (preventief) hydroxychloroquine slikken tegen Covid-19. Daar is volgens Stricker geen goed zicht op. Uit de cijfers van reguliere apotheekverstrekkingen blijkt dat er alleen een piek in maart is geweest. In hoeverre ziekenhuizen Covid-19-patiënten met hydroxychloroquine hebben behandeld of nog steeds behandelen is niet na te gaan omdat die gegevens niet openbaar zijn. Het middel is uit de behandelrichtlijn voor Covid-19 geschrapt.

Stricker sluit niet uit dat er nog steeds Nederlanders zijn die hydroxychloroquine preventief slikken. „Dat blijft buiten het zicht omdat mensen het via internet in Duitsland of België bestellen.”