Rutte III heeft nauwelijks vorderingen gemaakt met asiel en migratie

PVV-Kamerlid Emiel van Dijk heeft ‘VVD-corvee’, stelt VVD-Kamerlid Bente Becker woensdag vast in het debat over de begroting van Justitie en Veiligheid. Asiel en migratie krijgen daarin veel aandacht, onderwerpen waarover de strenge teksten van de liberalen volgens Van Dijk niets anders zijn dan ‘gore huichelarij’. ‘Uw bijdrage gaat alleen over wat de VVD niet goed zou doen, dat getuigt van leegte’, bijt Becker op haar beurt Van Dijk toe.

Zelf kreeg zij het verwijt een week eerder voorgelegd in een interview met NRC, maar dan omgekeerd. ‘PVV-corvee, iemand moet dat doen in de VVD?’, luidde de vraag naar aanleiding van haar harde positionering op de rechterflank. ‘Dat vind ik echt totale onzin’, antwoordde Becker. ‘Het suggereert dat ik alleen naar de PVV kijk en probeer om die de wind uit de zeilen te nemen.’

Toch is dat precies wat de oppositie in de Kamer vindt. De VVD heeft een ‘nationaal crisisplan voor migratie’ gelanceerd, met op de ochtend van het debat een opinieartikel in het AD. Als er te veel migranten komen, ‘moeten we in staat zijn desnoods onze nationale grens te sluiten en grenscontroles in te voeren’, stelt Becker. SP-Kamerlid Jasper van Dijk ziet in het plan een ‘flirt’ met de PVV.

De gang van zaken illustreert hoe de partijen op rechts elkaar overtoepen met strenge voorstellen, hoe de partijen op links daarover schamperen en hoe ondertussen de onderwerpen van vandaag nog altijd dezelfde zijn als die bij het aantreden van het kabinet-Rutte III in 2017. Sinds de Turkije-deal uit 2015, nog onder het vorige kabinet, is in het migratiedossier geen noemenswaardige vooruitgang geboekt.

Het is een ontmoedigend rijtje. Immigratiedienst IND kampt met grote achterstanden. Ondanks een eerdere belofte van VVD-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol zijn die niet voor het eind van het jaar weggewerkt. Statushouders zitten vast in overvolle azc’s, omdat zij niet kunnen doorstromen naar permanente huisvesting. Asielzoekers uit veilige landen, die geen aanspraak hebben op een status, zorgen voor aanhoudende overlast. Terugsturen lukt niet. Voor een gesprek daarover met de regering van Marokko is Broekers-Knol nog altijd niet welkom. De ontwikkeling van vijf Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen, die de gemeentelijke opvang met bed, bad en brood overbodig zou maken, loopt niet op rolletjes.

De belangrijkste wapenfeiten uit Rutte III zijn een door CDA, D66 en ChristenUnie afgedwongen ruimer kinderpardon, in ruil waarvoor de VVD de wens ingewilligd zag om de staatssecretaris te verlossen van de discretionaire bevoegdheid. Het heeft Broekers-Knol, en eerder haar voorganger Mark Harbers, bepaald niet van alle hoofdpijn verlost.

Naast halfslachtige nationale oplossingen staan Europese initiatieven, die onder de vorige Europese Commissie veelal stuk liepen. De nieuwe Commissie is na veel vertraging met een nieuw migratiepact gekomen, waarover de lidstaten nu verder onderhandelen. Intussen heeft de Franse president Emmanuel Macron gespeculeerd over beperking van het vrije reizen in Schengen en sloot premier Mark Rutte twee weken geleden een mini-Schengen niet uit. CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg wil daar nog niet aan. ‘Allemaal tot je dienst, maar de sleutel voor de oplossing ligt in Europa.’ Waarover Becker juist ‘realistisch’ wil zijn en zegt: ‘Mocht dat niet van de grond komen, dan moeten we zelf klaar zijn om grip te houden.’

D66-Kamerlid Maarten Groothuizen kent een Afrikaanse zegswijze. ‘Als je snel wilt gaan, ga alleen. Als je ver wilt komen, ga samen.’ Er is gebrek aan overeenstemming in de Kamer, zelfs in de coalitie, en op Europa is het wachten. Ondertussen blijft een hard gegeven staan: twee derde van de asielzoekers heeft geen recht op asiel. Maar ze komen wel. Naar Europa, en naar Nederland. In de aanloop naar de verkiezingen zal dat ongetwijfeld nog veel stof voor debat geven. Eerst antwoordt donderdag het kabinet.