Extreemrechtse Turkse organisatie Grijze Wolven in Europa onder druk
De Grijze Wolven staan onder druk in Europa. Nadat de extreemrechtse Turkse organisatie begin deze maand werd verboden in Frankrijk, drong het Duitse parlement vorige week ook aan op een verbod. Dat wordt nog lastig, want officieel bestaan de Grijze Wolven niet. Wat gaat er schuil achter deze ‘culturele en educatieve vereniging’?
Ook de Nederlandse Tweede Kamer nam vorige week een motie aan, waarin de regering wordt gevraagd ‘met gelijkgezinde Europese landen’ te onderzoeken of het mogelijk is de organisatie te verbieden en op een Europese sanctielijst te plaatsen.
Volgens de motie van CDA, SP, VVD en D66 zijn de Grijze Wolven een ultranationalistische beweging die ‘ernstige spanning veroorzaakt in de Nederlandse maatschappij en bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet’. Het voorstel werd aangenomen met alleen de stemmen van de fractie van Denk tegen.
Een probleem met een mogelijk verbod is dat een organisatie met de naam ‘Grijze Wolven’ helemaal niet bestaat, in Europa noch in Turkije. Het is de zelfgekozen bijnaam van Ülkü Ocaklari (Idealistische Haarden), een volgens de statuten ‘culturele en educatieve vereniging’ die algemeen wordt beschouwd als de jongerenvleugel van de rechts-nationalistische MHP. Die partij is de coalitiepartner van de Turkse regeringspartij AKP.
In Europa bestaat het netwerk van de MHP en Ülku Ocaklari uit een groot aantal organisaties met neutrale namen als ‘Turkse Culturele Vereniging’. In Nederland wordt de koepel Turkse Federatie Nederland (TFN) door de AIVD gezien als een bolwerk van de Grijze Wolven.
Niettemin opereert de TFN keurig binnen de lijntjes. De koepel is lid van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) en aangesloten organisaties krijgen subsidie in 10 van de 22 gemeenten waar de TFN actief is, zo bleek begin dit jaar uit een rapport van de linkse organisatie Doorbraak.
Doorbraak deed dat onderzoek vanuit een bezorgde optiek. De Grijze Wolven worden in het rapport een fascistische organisatie genoemd, die zich in Nederland verschuilt achter de façade van ‘onschuldige sociaal-culturele organisaties’, die precies weten hoe het spel gespeeld moet worden. ‘Hun brieven staan vol termen als integratie, dialoog en sociale cohesie.’
Optreden
Door de SP gevraagd naar zijn reactie op het rapport De hand van de overheid voedt nog altijd de Grijze Wolven, zei minister Koolmees van Sociale Zaken in februari zeker te zullen optreden tegen ‘haatzaaien en het belemmeren van de integratie door extremistische groeperingen’. Hij zag echter geen aanleiding in te grijpen in de subsidieverlening door gemeenten.
In Oostenrijk werd het façadeprobleem vorig jaar omzeild door een verbod op extremistische vlaggen en symbolen. De Grijze Wolven stonden op de lijst met hun logo (huilende wolf op een halve maan) en zelfs hun ‘wolvengroet’: pink en wijsvinger omhoog, middelvinger, ringvinger en duim naar voren. Boete: vierduizend euro.
Het verbod wekte de woede van Ankara. Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken noemde het ‘schandalig dat het symbool van een wettige politieke partij wordt verboden’. De wolvengroet wordt ook gebruikt door de aanhang van regeringspartij MHP.
Eenzelfde reactie kwam toen Frankrijk begin november de Grijze Wolven verbood. Het Turkse ministerie sprak van een ‘provocatie’, waarop ‘zo stevig mogelijke’ tegenstappen zullen volgen.
Het Franse verbod kwam na incidenten tussen Armeniërs en extreemrechtse Turken in de buurt van Lyon. Een groep van 250 Turken trok op naar een centrum van Armeniërs waar zij de Armeense genocide herdachten. Het gebouw werd beklad met leuzen als ‘Grijze Wolven’. Bij gevechten tussen beide groepen elders vielen vier gewonden. De spanningen waren toegenomen door de oorlog rond Nagorno-Karabach.
Diepe belediging
Erkenning van de Armeense genocide zien de Grijze Wolven als een diepe belediging van de Turkse natie. Verder waren de afgelopen vier decennia vooral Koerdische activisten doelwit van hun agressie.
De beweging werd eind jaren zestig opgericht en had aanvankelijk met name links in het vizier. Linkse activisten werden door knokploegen van de Grijze Wolven mishandeld en niet zelden om het leven gebracht. Ook intellectuelen en journalisten werden door de rechtse doodseskaders vermoord. Eind jaren zeventig kwam het geweld tussen Grijze Wolven en ultralinkse studenten in Turkije tot een hoogtepunt.
De militaire staatsgreep van 1980 maakte daar een eind aan. Ook de Grijze Wolven werden gekortwiekt, maar de optie van geweld bleef sindsdien altijd aan de groep kleven. De jonge nationalisten zijn in de loop der tijd gebruikt door allerlei groepen die straatgeweld en intimidatie goed van pas kwam, maar hun vuile zaakjes liever door anderen lieten opknappen: de inlichtingendienst MIT, het leger, politieke partijen. Zelfs de CIA en het schimmige Navo-netwerk Gladio zijn in dit verband genoemd.
Volgens onderzoeker Yektan Türkyilmaz van het Forum van Transregionale Studies in Berlijn is er de laatste vijf jaar veel veranderd in de werkwijze van de Grijze Wolven in diverse Europese landen. Het is niet langer alleen de jeugdorganisatie van de MHP, zegt hij in een interview met de Turkse nieuwssite Duvar, maar ze is onderdeel geworden van een ‘samensmelting’ van diverse instanties die proberen de Turkse diaspora in het gareel te houden, zoals MHP en AKP, de Turks-Duitse koepel DITIB en het staatsdirectoraat voor religie Diyanet. ‘Het is moeilijk vast te stellen waar de een begint en de ander eindigt’, aldus Türkyilmaz.