Direct naar artikelinhoud
Column

Aleid Truijens: Waarom er ook een man voor de klas moet staan

Nee, er is geen verband tussen minder goede onderwijsprestaties van jongens en juffen. Althans, niet op de basisschool, daar zijn nauwelijks verschillen in leerresultaten van jongens en meisjes. Onderzoeker Irma Heemskerk (Brieven, 16 februari) heeft daar gelijk in. Toch is het rampzalig dat er zo weinig mannen voor de klas staan.

Column Aleid Truijens
Beeld de Volkskrant

Na acht jaar basisschool zijn veel jongens schoolhaters geworden. Ze halen op de middelbare school slechtere cijfers en vallen eerder uit, niet omdat ze er niks van kunnen, maar omdat ze school verschrikkelijk vinden.

Dat leidt ertoe dat er aan de universiteiten en de hbo's steeds minder jongens studeren. Uitblinken op school is totaal niet cool, je maakt er geen vrienden door, je oogst er geen bewondering mee, zoals met sportprestaties of spelen in een band. Op de korte termijn wacht geen beloning. School is braaf en doodsaai. Iets voor nerds, en voor meisjes.

Uit een rapport van de OESO, in mei 2016, bleek dat Nederlandse scholieren, zoals bekend de gelukkigste kinderen van de wereld, ook de minst gemotiveerde leerlingen ter wereld zijn. Vooral de jongens.

Wat een gotspe: al vijftig jaar proberen we hier het onderwijs kindvriendelijker te maken, meer gericht op 'de leefwereld van het kind', waarbij de docent geen gezagsdrager is maar een begripvolle begeleider - en dan krijg je dit. Zelfs in landen waar ze verwerpelijk en competitief stamponderwijs hebben en leerlingen als militairen in de houding moeten springen om de leraar te begroeten, vinden ze school leuker dan bij ons.

Zelfs in landen waar ze verwerpelijk stamponderwijs hebben vinden ze school leuker dan bij ons

Feminisering

Die paradox heeft, vermoed ik, wel iets met de feminisering van het Nederlandse onderwijs te maken. Niet per se met vrouwelijke leerkrachten. Het onderwijs zelf is gefeminiseerd, de inhoud, methoden en doelstellingen.

Iedere onderwijsvernieuwing van de afgelopen decennia betekende verdere feminisering: steeds minder kennisoverdracht, competitie en harde normen, steeds meer vaardigheden als communiceren, plannen, empathie tonen, samenwerken en presenteren.

Precies de dingen waar jongens niet zo goed in zijn; zij houden vaak meer van cijfers en feiten. Die vaardigheden moeten ze overigens wél leren: ze hebben ze straks hard nodig, in hun relatie, en op kantoor. Het zijn de wrede selectiecriteria van de komende eeuw.

Het Nederlandse onderwijs past veel meisjes als een tweede huid, en maakt jongens ongedurig en opstandig

Het Nederlandse onderwijs past veel meisjes als een tweede huid, en maakt jongens ongedurig en opstandig. Dat moet toch anders kunnen? Het zou kunnen helpen om jongens af en toe lessen aan te bieden die draaien om harde feiten en cijfers, waarbij ze kunnen scoren en met elkaar in competitie gaan.
Ook proefondervindelijk leren, waarbij ze zelf wat kunnen pielen en experimenten, in plaats van een opdracht na instructie keurig uit te voeren, slaat vaak aan bij jongens. Ook bij creatieve meisjes trouwens.

Kijk eens naar een groepje jongens op een schoolplein. Terwijl de meisjes op een bankje fluisterend het gedrag van anderen doornemen, roepen jongens ieder maar wat voor zich uit. Over hoe goed ze iets kunnen. Hoe ze gisteren een doelpunt maakten. Ze maken luidkeels een grap, ze imiteren iemand. Ze gaan amper op elkaar in, ze lachen, ze duwen en rollen over elkaar heen. Het schijnt dat ze dan plezier hebben.

Zachte kwaliteiten

Het zou fijn zijn als jongens niet voortdurend worden beoordeeld op 'zachte' kwaliteiten, die de meesten heus wel hebben, maar in mindere mate. Het is niet leuk om elke dag maar weer te horen dat je druk bent, slordig en lawaaiig. Dat er iets mankeert aan je spreekbeurt waarin je uitslagen van alle interlands van Ajax opdreunt. Hoezo, niet interessant?

Jarenlang krijgen jongens op de basisschool te horen: zit toch eens stil! Schrijf nou eens netjes! Maak niet zo'n troep! Eigenlijk wordt hun voortdurend verteld dat hun persoonlijkheid niet deugt. Dat ze een voorbeeld moeten nemen aan de gewone, leuke, gezellige kinderen: de meisjes. Geen wonder dat hun enthousiasme voor school geleidelijk afneemt. Ze doen het toch nooit goed.

Het zou fijn zijn als jongens niet voortdurend worden beoordeeld op 'zachte' kwaliteiten

Je kunt niet zeggen dat vrouwelijke leerkrachten zich massaal schuldig aan maken aan het murw maken van de jongen.

Maar iedereen vindt het gedrag van de eigen sekse net een beetje gewoner. Ook ik geef de voorkeur aan een kind dat rustig een tekening maakt en geen vazen omver schopt. Daarom is het fijn voor jongens om les te krijgen van iemand die weet wat het is om een jongen te zijn.

Aleid Truijens is schrijfster, literatuurrecensente en biografe. 
Reageren? opinie@volkskrant.nl