Waarom je als ‘bedeesde’ introvert juist een uitstekende leider kan zijn

Karolien Koolhof begon haar carrière als journalist maar helpt nu als coach mede-introverten meer uit hun loopbaan te halen. Twee jaar geleden wijdde ze zich aan een mba-opleiding Creatief Leiderschap. Het onderzoek dat ze voor die studie deed, leidde tot haar nieuwe boek Introvert leiderschap: de stille kracht van de introverte leider, dat vandaag verschijnt.

Een introvert, wat is dat ook alweer?
,,Iedereen heeft zijn eigen unieke persoonlijkheid, maar je kan mensen indelen op een schaal die loopt van extravert naar introvert. Dat verschil is gebaseerd op hoe onze hersenen werken. Sommige mensen zijn gevoelig voor prikkels van buitenaf, dat zijn introverten. Het gevolg daarvan is dat ze snel overprikkeld raken en zich eerder terugtrekken in zichzelf, terwijl een extravert de prikkel eerder opzoekt. Een extravert haalt energie uit bijvoorbeeld een drukke sociale bijeenkomst, maar een introvert wordt daar eerder moe van. Een introvert heeft vaak ook meer tijd nodig om een prikkel te verwerken, waardoor hij of zij vaak even na moet denken voor er een reactie komt.’’

Voor je onderzoek sprak je dertig introverte leiders wereldwijd, in dit boek lezen we de interviews met twaalf van hen uit Nederland en België. Wat maakt ‘de introverte leider’?
,,Het zijn heel verschillende mensen in heel verschillende functies, maar ik kwam erachter dat ze wel wat zaken gemeen hebben. Een hardnekkig vooroordeel over introverten is dat ze niet sociaal zouden zijn, maar de topmannen en vrouwen die ik sprak zijn juist heel mensgericht. Ze blinken uit in het een-op-eencontact met hun werknemers. Ze kunnen namelijk goed luisteren en hebben oprechte interesse in hun werknemers. Ook staan introverte leiders liever niet op de voorgrond maar geven ze hun team de ruimte om te laten zien wat ze kunnen.’’

Beschikken ze over nog meer typische trekken voor een introvert?
,,Ja, ze zijn bijvoorbeeld ook analytisch sterk. Introverten kunnen daarnaast goed een helikopterview aannemen en van een afstandje bekijken wat er nodig is om hun bedrijf of afdeling beter te laten werken. Werkt iets niet optimaal, dan staan ze open voor nieuwe ideeën.’’  

Leiders die introvert zijn lijken eerder de uitzondering dan de regel. Hoe komt dat?
,,In onze Westerse maatschappij wordt veel waarde gehecht aan de meer extraverte karaktereigenschappen: energiek zijn, je makkelijk uiten, snel reageren, graag op de voorgrond staan. Die eigenschappen beschouwen we zowel op het werk als privé als wenselijk. Introverte eigenschappen - langer nadenken voor je iets zegt, rustig zijn - worden eerder geassocieerd met verlegenheid, onzekerheid of desinteresse. Dat hoeft helemaal niet het geval te zijn, maar als introvert moet je toch tegen die vooroordelen opboksen. Dat maakt het soms lastiger om het even ver te schoppen als een extravert.’’

Drijfveer voor dit boek waren je persoonlijke ervaringen als introvert op de werkvloer. Waar liep je zelf tegenaan?
,,Ik had al langer het gevoel dat er meer in me zat dan eruit kwam. Ik wilde graag de leidinggevende kant op, maar er miste iets. Dat idee werd versterkt toen ik eens solliciteerde voor zo’n rol. Ik had me goed voorbereid op het gesprek, maar één vraag bracht me van mijn stuk: ‘Heb je weleens een prullenbak omver gegooid?’ Wat voor antwoord verwachtten ze daar nu op? Nee, dat had ik niet.’’

En waar zou dat goed voor zijn geweest?
,,Het omstoten van een prullenbak stond voor het uiten van emotie. Boosheid, in dit geval. Een leider moest in staat zijn dat te tonen, vond men in die organisatie. Maar ik ben rustig van mezelf, zit veel in mijn eigen hoofd. Natuurlijk heb ik emoties, maar die laat ik niet zo snel op die manier zien. De baan ging uiteindelijk naar een ander.’’

Frustrerend...
,,Het is iets waar ik mijn hele leven al tegenaan loop. Als jong meisje werd er op school al wat gezegd van hoe ik me als introvert gedroeg: te stil, te weinig zichtbaar, vond men. Ik had een schooladvies voor het VWO maar de leraar raadde mijn ouders aan de havo te kiezen, omdat ik anders ‘onder zou sneeuwen’. Hoe ik was als persoon, was blijkbaar niet goed genoeg. Dat gevoel kreeg ik nu weer op werk. Het voelde of ik, om mijn ambities waar te maken, nog bepaalde vaardigheden miste. Die moest ik dan maar leren. Dus ik meldde me twee jaar geleden aan voor een mba-opleiding Creatief Leiderschap, maar daar leerde ik iets anders dan wat ik verwacht had.’’

_{De tekst gaat verder onder de foto}

Wat leerde je?
,,Ik dacht dat ik moest veranderen om een goede leider te zijn: meer zijn zoals dat extraverte ideale plaatje. Maar hoe meer ik leerde over wat leiderschap is, hoe meer ik erachter kwam dat mijn beeld onjuist was. Introvert of extravert, beiden kunnen een goed leider zijn vanuit hun eigen unieke kwaliteiten. Dat inzicht heeft me mijn introversie leren accepteren. Ik hoéf helemaal niet te veranderen en ben oké zoals ik ben. Ik moet het wel doen op een manier die bij mij en mijn kwaliteiten past. Zo kwam ik op het idee om onderzoek te doen naar introverte leiders. Hoe lukt het hen, ook al voldoen ze niet aan het extraverte ideaal?’’ 

In het boek heb je ook een hoofdstuk opgenomen voor extraverten, met advies over hoe ze met hun introverte collega’s moeten omgaan. Zijn introverten alleen te begrijpen met een handleiding?
,,Dat hoofdstuk is er in gekomen omdat ik veel vragen krijg van extraverte mensen over introversie. De laatste jaren is er meer aandacht gekomen voor het onderwerp, maar er zijn nog veel misverstanden over. Veel introverten weten zelf ook niet waarom ze ‘anders’  zijn, maar ze horen telkens wel dat het niet goed is. Dat is simpelweg niet waar. Ik wil met dit boek mede-introverten hun eigen kwaliteiten laten inzien. De leiders in dit boek zijn er het voorbeeld van dat hoe je bent als introvert meer dan goed genoeg is, en dat je alles kan bereiken wat een extravert ook kan.’’

Karolien Koolhof, Introvert leiderschap: de stille kracht van de introverte leider, Van Duuren Management (24,99 euro)