Verontwaardiging maakt meer en meer plaats voor begrip en dus komt Zwarte Piet niet terug

Zwarte Piet verdwijnt niet alleen uit etalages en uit het straatbeeld, maar ook van de boekenplank. De grote kinderboekenuitgever Clavis heeft de laatste zevenduizend boeken waarin Zwarte Piet voorkomt vernietigd. De Vereniging van Openbare Bibliotheken is al langer via een geruisloze actie bezig om boeken te verwijderen met beelden van de klassieke Zwarte Piet. Veel ouders wilden geen boeken meer kopen of lenen met het zwarte knechtje erin, veel scholen ook niet.

Dat betekent dat Zwarte Piet langzaam maar gestaag verdwijnt uit de hedendaagse cultuur. En ook voorgoed. Dat is zeker te danken aan de actiegroep Zwarte Piet is Racisme, de voorloper van Kick Out Zwarte Piet. Jaar in jaar uit heeft deze groep duidelijk gemaakt dat de weken voor 5 december voor een deel van de Nederlanders een nare periode is, waarin ze geconfronteerd worden met kwetsende, kleinerende beelden die associaties oproepen met slavernij en racisme.

Nederland zou Zwarte Piet niet moeten koesteren, maar zich er diep voor moeten schamen. Een boodschap die op veel weerstand en onbegrip stuitte. Demonstranten moesten niet zeuren over racisme, maar kinderen hun feest gunnen, was in 2011 de reactie toen de voorloper van KOZP demonstreerde bij de intocht van Sinterklaas in Dordrecht.

Onbegrip was er ook in 2015 toen een VN-rapport de regering opriep om het stereotype beeld van de domme zwarte knecht met oorbellen en dikke lippen aan te passen.

Soms zorgen alleen stevige demonstraties voor een kanteling

Die verontwaardiging maakt meer en meer plaats voor begrip. In vijf jaar tijd is de groep die vindt dat Piet zwart moet blijven geslonken tot iets minder dan de helft van de Nederlanders. Het is zeer de vraag of die ontwikkeling er ook geweest zou zijn als activisten als Jerry Afriyie alleen via talkshows of opinieartikelen hun boodschap hadden uitgedragen. De geschiedenis van bijvoorbeeld de invoering van het vrouwenkiesrecht laat zien dat soms alleen stevige demonstraties voor een kanteling kunnen zorgen.

Zo’n kanteling in het denken over racisme heeft KOZP teweeggebracht, dit jaar met een zetje van het coronavirus. Sint komt vandaag in Nederland aan, in Zwalk, maar ook daar is geen publiek toegestaan. Dat betekent minder demonstraties en ook minder polarisatie.

Dankzij de bereidheid van steeds meer witte Nederlanders om met empathie te luisteren naar de bezwaren tegen Zwarte Piet, zet deze verandering door. Dat is iets om verheugd over te zijn. Begrip voor elkaar kan meer effect hebben dan wetenschappelijk onderbouwde argumenten over de vraag of Zwarte Piet al dan niet met slavernij of racisme verbonden is. Voor kinderen die nu een nieuw Sinterklaasboek krijgen, aangepast aan de veranderde opvatting, blijft het feest. Zij missen niets. 

In het Commentaar leest u de mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.