Hoewel veel mensen geweld tegen vrouwen zouden bestempelen als iets van vroeger of iets on-Nederlands, is die gedachte onterecht. "We hebben nog altijd een patriarchaal gekleurde samenleving", zo legt Römkens, hoogleraar gendergerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam, uit. "Vrouwen worden nog steeds als inschikkelijker gezien. Er zijn nog steeds mannen die denken dat ze recht hebben op seks in een relatie."
Vrouwen in Nederland krijgen niet alleen bijna zes keer vaker dan mannen te maken met psychisch, lichamelijk en/of seksueel geweld, ook is de mate ervan ernstiger. "Het effect van geweld tegen vrouwen is enorm groot en het kan leiden tot de dood", zo vat Maas het samen.
Over geweldssituaties wordt ook niet gepraat vanuit schaamte en taboe, zo is haar ervaring. Terwijl het iedereen kan overkomen. "Ik ken een situatie van een hoogopgeleide vrouw met een baan die niet mocht beschikken over haar eigen geld. Elke dag werd haar gezegd dat ze niets waard was en zo werd ze heel klein gemaakt. Dan is het moeilijk om weg te gaan en je leven opnieuw te beginnen."
Niet alle gevallen femicide geregistreerd
Het doden van een vrouw omdat ze een vrouw is, wordt ook wel femicide genoemd (naar het woord homicide, wat moord betekent). En in veel gevallen gaat er een periode aan mishandeling aan vooraf.
Vorig jaar werden in Nederland 44 vrouwen omgebracht, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In meer dan de helft van de gevallen was hun partner of de ex de (vermoedelijke) dader. In 2018 ging het zelfs om 33 van de 43 gevallen. 'Jaloezie' is een reden die opgegeven wordt in dit soort moordzaken.
Dit cijfer daalt al jaren niet significant, ondanks inzet van hulporganisaties, en het geeft ook geen volledig beeld van het werkelijke femicideprobleem. Dat komt omdat moord op een vrouw die niet getrouwd was of een geregistreerd partnerschap met de dader had, buiten de categorie '(ex-)partnergeweld' valt.
We hebben achterstanden in te halen.
'Huiselijk geweld moet gezien worden als ernstig misdrijf'
Römkens en Maas zijn daarom beiden van mening dat huiselijk geweld groots onder de aandacht moet zijn bij de politie. "Het is een high impact crime en elke vrouw die ermee te maken krijgt is er een te veel", zo zegt de bestuurder van Veilig Thuis, die erbij opmerkt dat de politie al stappen in de goede richting heeft gemaakt.
Volgens Römkens wordt de ernst nog onderschat door de politie. De hoogleraar noemt hierbij de zaak-Humeyra als voorbeeld. Het tienermeisje werd na een lange periode van stalking en bedreiging in het fietsenhok van haar school doodgeschoten door haar ex.
"Dan wordt de dreiging geplaatst in het kader van een relationeel conflict, in plaats van in het kader van een strafbaar feit. Dat is ook het gevolg van de patriarchale cultuur", zo legt Römkens uit. "'Mannen zijn van slag dat de relatie voorbij is'. Het klinkt bijna als culturele legitimering." Ze noemt hierbij dat de zaak serieuzer wordt opgepakt "als een vreemde je aanvalt dan als je partner je mishandelt".
Bloemen voor de doodgeschoten scholiere Humeyra. (Foto: ANP)
Zaak-Humeyra staat niet op zichzelf
Na de dood van de Rotterdamse scholiere in 2018 zijn kritische rapporten verschenen over hoe zij van loket naar loket werd gestuurd en de dreiging niet serieus werd opgepakt, en haar zaak staat niet op zichzelf. Zo was daar in 2019 juridisch medewerker Deborah, doodgeschoten door haar ex na stalking, en in 2015 verpleegkundige Linda die werd omgebracht door haar ex na bedreiging. Het zijn slechts een paar voorbeelden van de verhalen die schuilgaan achter de cijfers van het CBS.
Maas is dan ook voorstander van plekken waar je naar binnen kan lopen als vrouw en waar je direct met een expert kan spreken. "Deze expert zou bijvoorbeeld ook foto's kunnen maken van eventueel letsel om de politie te helpen." Momenteel wordt er een proef gedaan met zo'n inlooplocatie in Rotterdam. "Zo hoef je niet van het ene naar het andere loket."
Daarbij vinden zowel Römkens als Maas dat naar gender gekeken moet worden in de aanpak van huiselijk geweld. Dat heeft Nederland ook beloofd met het ondertekenen van het Verdrag van Istanboel, maar moet in de praktijk nog beter worden uitgerold.
"We moeten ons bezighouden met alle betrokkenen, maar dat ontslaat ons niet van het gegeven dat we gendersensitiever moeten zijn", aldus Maas. Hierbij benadrukt ze dat geweld tegen mannen niet wil bagatelliseren, maar dat de positie van de vrouw die vaker slachtoffer is sterker moet zijn.
"We hebben achterstanden in te halen in Nederland", volgens Römkens. "En het schort nog aan het erkennen daarvan."
NUjij: Uitgelichte reacties