Apen worden gebruikt bij onderzoek naar coronavaccin, nu dreigt een apentekort
Bij de ontwikkeling van coronavaccins en medicatie zijn apen als proefdier essentieel. Nu dreigt een apentekort.
In de jacht naar werkende Covid-19-vaccins en medicatie zijn apen onmisbaar. Maar mede door de toenemende vraag dreigt een tekort aan deze proefdieren. Het besluit van China eerder dit jaar om de wereldwijde export van wilde dieren uit fokkerijen op te schorten, verergert de schaarste.
Iedereen wil er vanaf, maar bij de zoektocht naar het coronavaccin blijft deze proefaap onmisbaar
Het terugdringen van het aantal dierproeven lukt maar mondjesmaat. Bij de zoektocht naar een coronavaccin en medicatie is alle hoop gericht op resultaat uit proeven met apen, die het kabinet juist wil afbouwen. Lees hier verder.
De European Animal Research Association (EARA) ziet dat Europese en mondiale onderzoekers moeilijk aan proefapen kunnen komen vanwege het ‘dreigende tekort’. Die krapte vormt een belemmering voor de ontwikkeling van (corona)vaccins en medicatie in Europa en de Verenigde Staten. “Het wereldwijde aanbod is beperkt, terwijl de vraag, mede door Covid-19-onderzoek, is toegenomen”, waarschuwt Kirk Leech, uitvoerend directeur van de EARA. “Bij de versnelde inspanning om een Covid-19-vaccin te ontwikkelen, spelen NHP’s (niet-menselijke primaten, terminologie van EARA voor apen, red.) een cruciale rol als het gaat om het waarborgen van de veiligheid en werkzaamheid van vaccins.”
De EARA benadrukt dat gecoördineerde internationale samenwerking ‘dringend is vereist’, om het tekort terug te dringen. De organisatie heeft de hulp ingeroepen van de Wereldgezondheidsorganisatie, de ambassadeur van de Europese Unie in China en het Europees Geneesmiddelenbureau, om China overtuigen zijn embargo te beëindigen.
Vergunning
In Nederland heeft het Biomedical Primate Research Centre (BPRC), een van de twintig gespecialiseerde primatencentra wereldwijd, dit voorjaar een vergunning gekregen voor het gebruik van 350 proefapen voor onderzoeken naar Covid-19 in een periode van vijf jaar. Sinds de uitbraak werkte het BPRC mee aan vijf studies naar coronavaccins en hielpen zij met een onderzoek naar een medicijn tegen Covid-19. Daarbij zijn tot nu toe 80 tot 90 dieren geïnfecteerd met het virus.
Alle proefapen, die in veel opzichten lijken op de mens, zijn na infectie gedood om inwendig te onderzoeken. Omdat het BPRC de apen zelf fokt, is er op dit moment geen acuut probleem bij het apentestcentrum. “Wel moeten we soms moeilijke keuzes maken voor welke onderzoeken we de dieren gebruiken”, zegt Jan Langermans, hoofd Animal Science bij het BPRC.
Naast apen gebruiken onderzoekers tienduizenden andere proefdieren in de zoektocht naar coronavaccins en medicatie. Uit een inventarisatie van gegevens van de Centrale Commissie Dierproeven (CCD) blijkt dat sinds de uitbraak in Nederland vijftien aanvragen met proefdieren zijn vergund voor onderzoeken naar Covid-19. Daarbij mogen onderzoekers maximaal 55.000 proefdieren inzetten in een periode van vijf jaar.
Politieke druk
De bestrijding van de pandemie en de essentiële rol van proefdieren staat op gespannen voet met het streven van het kabinet om het aantal dierproeven te verminderen. Uit de laatste cijfers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) blijkt dat er in 2019 ruim 448.000 proeven met dieren zijn gedaan, vrijwel evenveel als in 2018. Donderdag debatteert de Tweede Kamer over de stand van zaken van de vermindering van het aantal proeven met dieren en het stimuleren van proefdiervrije innovaties, waarmee Nederland voorloper wil worden.
Een groep van tachtig – veelal Nederlandse – onderzoekers waarschuwen intussen voor de gevolgen van de de politieke druk om het aantal dierproeven te verminderen. In september stelden zij in het wetenschappelijk tijdschrift Current Biology dat die druk leidt tot een forse toename van administratieve lasten en hindernissen opwerpt om tijdig vooruitgang te boeken in onderzoek naar complexe ziekten. De onderzoekers, onder wie virologen, neurologen en immunologen, schreven daarbij dat “diervrije alternatieven op dit moment niet in de buurt komen van de complexiteit van Covid-19.”
Lees ook:
Iedereen wil er vanaf, maar bij de zoektocht naar het coronavaccin blijft deze proefaap onmisbaar
Het terugdringen van het aantal dierproeven lukt maar mondjesmaat. Bij de zoektocht naar een coronavaccin en medicatie is alle hoop gericht op resultaat uit proeven met apen, die het kabinet juist wil afbouwen.
Hoe effectief en veilig is het coronavaccin als dat er eindelijk is?
De eerste coronavaccins naderen de eindstreep. Als het meezit, kunnen begin volgend jaar de eerste mensen worden ingeënt. Hoe goed zijn die vaccins? Vijf vragen over hun veiligheid en de bescherming die ze bieden.
Ethicus Monique Janssens: Dierenwelzijn een blinde vlek bij grote bedrijven
Dierenwelzijn is een blinde vlek in het duurzaamheidsbeleid van bedrijven, stelt ethicus Monique Janssens in haar proefschrift, waar ze vorige week op promoveerde. ‘De wetenschap levert steeds meer bewijs voor de intelligentie en het intense gevoelsleven van dieren.’