Rutte wil door als leider van de VVD en als premier

Het is overigens de mededeling waarvan-je-weet-dat-die-zou-komen en het wachten was vooral op de formele aankondiging. Geschraagd door hoge peilingen – en bij gebrek aan alternatieven- wil Rutte nog eens als lijsttrekker van de VVD naar de verkiezingen.

Al maanden is het slechts een kwestie van tijd dat de premier zich zal committeren voor de stembusgang op 17 maart 2021. Zijn kandidatuur moet formeel nog worden bekrachtigd door de partij, maar wie is mans genoeg hem nog uit te dagen? Na zijn eerste kabinet, Rutte-II en zeker tijdens zijn huidige kabinet, bleek de liberale leider het enige uithangbord in zijn partij. In zijn schaduw groeit de laatste jaren weinig.

Alternatieve leiders raakten te veel beschadigd, zoals Jeanine Hennis en Halbe Zijlstra, of hadden niet de motivatie (meer) en haakten af, zoals Edith Schippers en recent nog: Klaas Dijkhoff.

Tegelijk zal de VVD vooralsnog weinig kopzorgen hebben over een ‘keuze’ voor Rutte: kijk maar naar de peilingen. De partij loopt voorop, met afstand, en klimt eigenlijk alleen maar sinds de coronapandemie losbarstte. Natuurlijk bergt het ook risico in zich dat Rutte het gezicht is van de Nederlandse bestrijding van het virus.

Zeker als het chagrijn over de voortdurende maatregelen zich straks (nog meer) gaat vertalen in werkeloosheid, structureel banenverlies, eenzaamheid en geannuleerde feestdagen en vakanties. Rutte zal dan de kop van Jut zijn (of blijven), maar voorlopig kleeft het nog weinig aan de premier.

Daar rekent de VVD toch al op. Het is immers een risico dat Rutte na alle gebroken beloftes (de 1000 euro, het geld voor de Grieken) en zijn politieke lenigheid (de afschaffing van de dividendbelasting) een keer de deksel op de neus krijgt. Toch geeft de kiezer er in de peilingen nog geen blijk van klaar te zijn met de premier die nu toch al tien jaar in drie kabinetten het land bestuurt.

Dat maakt hem tegelijk kwetsbaar, want een premier die allianties deelde met partijen van de PVV tot D66, waar staat die zelf nog voor dan? Het rechtse ‘law and order’-profiel van de partij, die van asfaltminnende hardrijders en belastingschuwe liberalen verwaterde onder zijn bewind immers. Er moest een Klimaatakkoord komen, de maximumsnelheid op snelwegen ging terug, het vuurwerk werd aan banden gelegd en belastingmaatregelen voor bedrijven bleken niet te vermijden. Hoogstpersoonlijk staakte Rutte zijn verdediging van Zwarte Piet en verdedigde hij het geld dat Brussel int voor de aanpak van corona in Zuid-Europa.

Het is de pragmaticus Rutte, van dat imago raakt hij waarschijnlijk niet meer verlost. Ook niet als hij accenten zet in de campagne. Andere partijen weten dat ook. Daarom waren er al inleidende beschietingen, recent van politieke tegenstanders.

PvdA-leider Lodewijk Asscher noemde Rutte ‘niet geschikt’ om Nederland te leiden in de volgende fase van de coronacrisis. ,,Mensen die visie als een olifant beschouwen die hun uitzicht verpest, zijn niet geschikt om het land in de volgende fase te brengen’', sneerde hij.

En zelfs CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma deed een duit in het zakje door te stellen dat Rutte zich moet ‘heruitvinden’. ,,De vraag is of hij dat kan. De Rutte van de afgelopen jaren is niet de man die de uitdagingen van de toekomst aankan. Dat geen visie hebben, is zo’n deel van zijn identiteit, maar daar red je het niet mee de komende jaren.”

Toch was dat heruitvinden de kracht van Rutte, denkt men binnen de VVD. Dat hij geen visionaire scherpslijper was, zorgde er ook voor dat hij kon samenwerken met bijna alle partijen in de Tweede en Eerste Kamer.

Als Rutte nog eens premier wordt, kan hij Ruud Lubbers voorbijstreven als langstzittende premier ooit. Lubbers hield het 4307 dagen vol.

Nu het politieke landschap zo versnipperd is, moet die politieke lenigheid een pre zijn, denkt de partijtop. Nu alle politieke schade van de afgelopen jaren – van bonnetjesaffaire tot de toeslagenramp- niet fataal zijn gebleken, rekent de VVD erop dat Nederland nog niet klaar is met Rutte.

Tijdens een van de coronadebatten ging Rutte diep door het stof: