Reguliere boekhandel gaat complottijdschrift verkopen

Aan complottheorieën over het coronavirus valt steeds minder te ontkomen: het internet staat er vol mee, ze worden ongevraagd door de brievenbus geduwd en nu gaat ook de keurige boekhandel ze aanbieden. Bij de AKO en Bruna ligt vanaf aanstaande woensdag het blad Gezond Verstand in de schappen. Een initiatief van oud-NRC-correspondent Karel van Wolferen en zakenman Jan van Aken.

Gezond Verstand claimt een blad te zijn voor iedereen die „objectief en waarheidsgetrouw geïnformeerd” wil worden. De eerste editie werd de voorbije weken her en der gratis huis aan huis verspreid. Dat leidde in Limburg tot enige ophef. Tweede Kamerlid Paul Smeulders van GroenLinks meende dat hij Gezond Verstand als bijlage bij zijn regionale krant De Limburger had ontvangen. Smeulders deed daar op Twitter verontwaardigd zijn beklag over. „Stemmingmakerij. Terwijl we nu juist solidariteit nodig hebben. Onbegrijpelijk dat de krant geen verantwoordelijkheid neemt”, schreef hij. Maar De Limburger bleek er niets mee te maken te hebben.

Gezond Verstand stelt de dodelijkheid van het coronavirus gelijk aan die van influenza en noemt de stijging van het aantal positieve tests „vooral het gevolg” van veel testen. Covid-19 zou slechts een griep zijn die door buitenlandse machthebbers wordt misbruikt om hun macht over Nederlanders uit te breiden.

Ook op andere terreinen heeft het ‘objectief en waarheidsgetrouw’ informeren door Gezond Verstand een opmerkelijke uitkomst. Zo wordt gesuggereerd dat de Amerikanen zelf de Twin Towers in New York hebben neergehaald, dat van een klimaatcrisis geen sprake is en dat er geen bewijs is voor verkiezingsfraude in Wit-Rusland.

In de eerste editie is ook een artikel opgenomen van Tom Zwitser, directeur van uitgeverij De Blauwe Tijger. Deze uitgeverij werd onlangs door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid betiteld als „een doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën”.

Pro-Russische artikelen

Net als een ander initiatief waarbij Karel van Wolferen betrokken is – het gratis blad De andere krant – telt ook Gezond Verstand diverse artikelen die als ‘pro-Russisch’ kunnen worden aangeduid. Zo wordt het idee dat het Kremlin verantwoordelijk is voor de vergiftiging van de Russische oppositieleider Navalny afgedaan als een „fantasie”. President Poetin wordt een strateeg genoemd die „zijn sporen wel heeft verdiend”. In de bronnenlijst van het blad staan diverse websites die Russisch zijn of banden met Rusland onderhouden.

Lees ook Hoe Russische desinformatie hier in een gratis krant belandt

Toch is de financiering volgens mede-initiatiefnemer Jan van Aken volledig Nederlands. Hij laat via e-mail weten dat er van de eerste editie een miljoen exemplaren zijn gedrukt, wat zo’n 60.000 euro zou hebben gekost. Samen met twee andere Nederlandse ondernemers zou Van Aken garant hebben gestaan. „Wij zitten nu al op 4.000 abonnees. Na drie dagen hadden we al meer dan 100.000 euro ontvangen. Wij hebben dus geen beroep hoeven doen op de gegeven garanties”, aldus Van Aken. Van de tweede editie zijn volgens de cover van het blad 100.000 exemplaren gedrukt.

Volgens Van Aken bestaat in Nederland „een sterke behoefte” aan meer pluriformiteit in de media. Van Aken: „Zolang er nog vrijheid van meningsuiting is, en geen officiële censuur, staat het vrij om bladen te verkopen.”

Mediaconcern Audax, eigenaar van AKO en Bruna, was vrijdag niet bereikbaar voor commentaar. Waar online platformen als Facebook en Youtube desinformatie over het coronavirus actief verwijderen, ziet Audax geen bezwaar tegen het verspreiden van Gezond Verstand. „We gaan ervan uit dat mensen zelf een mening kunnen vormen over wat we aanbieden. Dus zolang iets niet verboden is, kunnen wij het in principe verkopen”, aldus een woordvoerder eerder tegen de NOS.

Lees ook Het moderne complotdenken kan niet bestreden worden met voorlichting en bewustwording