Het is stil in de gangen van de moskee: ‘Het enige wat we kunnen doen is eten maken’

Het is dezer dagen ongewoon makkelijk om een afspraak te maken met Emine Altundag, voorzitter van de vrouwenvereniging van de Kocatepe-moskee in Rotterdam-Zuid. Corona is de enige reden dat haar agenda niet uitpuilt. Ze zou nu druk zijn geweest met de voorbereidingen voor een kraampje die op een braderie zou staan, maar die is afgelast omdat het virus weer de kop opsteekt. Ze vindt het lastig, zegt ze. “Maar wat moet, dat moet.”

Geflankeerd door twee assistentes probeert ze in het bestuurskantoortje een opsomming te geven van de activiteiten die ze, als vrijwilligers, normaal gezien in en om de moskee verzorgen, maar die dit jaar allemaal niet kunnen doorgaan. “Twee keer per jaar kermis. Koranlessen en lezingen over bijvoorbeeld diabetes en alzheimer, en Nederlandse les.” De ene assistente vult aan: “Ouderen bezoeken.” De ander: “Daklozen opvangen. En onze tweedehandswinkel beheren, waar mensen gratis kleding kunnen krijgen als ze die nodig hebben.”

Ze loopt, haast met de ziel onder de arm, de stille moskeegangen door. Aangekomen in de keuken laat ze een grote stapel deegwaren en ingrediënten zien voor manti, een soort Turkse ravioli. “Manti maken is het enige wat we nu nog kunnen doen. We vriezen ze in, en verkopen ze binnen de gemeenschap, voor het goede doel. Zodat de moskee toch nog een beetje leeft.” 

Vrijdaggebeden afgelast

De Kocatepe-moskee is een van de grootste moskeeën in het land, en maakt deel uit van de Turkse moskeekoepel Diyanet, waar 148 Nederlandse gebedshuizen bij zijn aangesloten. Vorige week besloot de koepel dat de vrijdaggebeden de komende tijd niet doorgaan. Voor doordeweekse gebeden blijft de moskee open, omdat daar veel minder mensen op afkomen. Voorzitter Muhsin Köktas van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) verklaart deze beslissing aan de hand van een gebrekkige vrijwilligerscapaciteit. “Dat maakt een deurbeleid voeren met een maximumaantal bezoekers lastig te handhaven voor veel moskeebesturen.”

Er pasten de afgelopen maanden, met inachtneming van anderhalve meter afstand, 240 mensen in de gebedsruimte van de Kocatepe-moskee. Maar met de afgelasting van de vrijdaggebeden zijn die bezoekersaantallen voorlopig niet aan de orde. Doordeweeks komen er vooral vaste gasten in de moskee, voor wie het inpandige theehuis een soort tweede huiskamer is. Daar zitten op donderdagmiddag iets meer dan dertig oudere mannen aan tafels, veelal op twee meter afstand van elkaar, en de alleroudsten met mondkapjes op. Het regelt zich een beetje vanzelf met de bezoekersaantallen in het theehuis, zegt oud-voorzitter Erdal Sahan, die net komt binnenlopen. “Mensen die hier normaal ook zitten, maar vanwege hun ouderdom of een ziekte extra kwetsbaar zijn, blijven thuis. Zo hebben we ook hier genoeg ruimte om afstand te houden.”

Emine Altundag kijkt elke persconferentie van de minister-president over corona, en vertaalt die dan meteen in het Turks voor op de facebookpagina van de moskee, zodat oudere bezoekers die niet goed Nederlands spreken ook op de hoogte zijn. Dat zit wel goed, zegt ze. Ze maakt zich het meest zorgen over de oudere mensen uit de buurt voor wie naar de moskee gaan zo ongeveer het enige verzetje in de dag was. Corona heeft heel wat psychisch leed veroorzaakt in de gemeenschap, zegt ze. En daarmee ontdekt ze toch nog iets wat de vrouwenvereniging in coronatijd doet, behalve manti maken. “Mensen doorsturen naar de psychiatrie, dat doen we normaal gezien ook al. Maar in deze tijd zijn dat er veel meer. Het zijn mensen die hier komen om hun problemen eventjes te vergeten, maar nu thuiszitten. Ze missen de gezelligheid hier. Nou, dat begrijp ik heel goed.”

Lees ook:

De Nederlandse moskee verandert enorm. ‘Vrouwen eisen hun plek op’

In moskeeën volgen de veranderingen elkaar snel op. Onderzoekers Ineke Roex en Najib Tuzani beschreven de belangrijkste ontwikkelingen. Ze delen vijf observaties.