Transgender op werk: ‘De directeur vond mijn nagellak en oogschaduw niet kunnen’

Toen IT’er Remke Verdegem (61) bij het Nationaal Archief ‘uit de kast’ kwam, was ze de eerste binnen het bedrijf. Haar leidinggevende was de tweede persoon aan wie ze het vertelde. ,,Ik was ook de eerste transgender persoon die ze tegenkwam. Toch heeft ze me ontzettend gesteund. Daar ben ik haar heel dankbaar voor.” Maar Verdegem weet - ook vanuit haar rol als ambassadeur van Transgender Netwerk Nederland (TNN) - dat niet alle transgender personen dezelfde steun kunnen verwachten. ,,Velen onder hen krijgen te maken met discriminatie op het werk. Niet alleen door collega's of de leidinggevende, in de zorg krijgen trans personen bijvoorbeeld te horen van cliënten of patiënten dat ze door hen echt niet geholpen willen worden.”

Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau zijn minimaal 110.000 Nederlanders transgender. Dit is volgens het SCP een ondergrens, het werkelijke aantal zou zes keer zo hoog liggen. Bij een middelgrote werkgever van 250 werknemers zouden dus tien personen een transgender achtergrond kunnen hebben, zegt TNN.

TNN heeft transgender personen naar hun ervaringen op de arbeidsmarkt gevraagd. Ruim 40 procent heeft weleens te maken gehad met discriminatie op het werk. Een kwart zegt weleens te zijn ontslagen of niet aangenomen, vanwege het transgender zijn. Discriminatie door collega’s of klanten komt nog vaker voor: 35 procent heeft hier ervaring mee. Bijna de helft vertelt daarom niet aan collega’s over de transitie naar man of vrouw.

Remco Boxelaar (29), zelf genderfluïde, is oprichter van het platform Corporate Queer en geeft onder meer workshops aan bedrijven die het lhbti-medewerkers makkelijker willen maken. Ze krijgen informatie over sekse, seksuele geaardheid, genderidentiteit en genderexpressie, zodat ze meer begrip kunnen tonen voor deze groep werknemers.

Maar Nederland is toch best tolerant als het gaat om het thema gender? Boxelaar zegt dat er vaak sprake is van ‘schijntolerantie’ op het werk. ,,De meeste mensen vinden het niet erg als je homo bent. Maar op het gebied van gender heerst nog veel spanning. Als trans persoon word je bijvoorbeeld sneller geaccepteerd als je ‘goed gelukt’ bent. Ga je op latere leeftijd in transitie, dan moeten mensen daar heel erg aan wennen.”

Verdegems transitie begon met een andere manier van kleden. Ze liet haar maatpakken steeds vaker in de kast hangen en koos regelmatig voor meer casual outfits. Eerst gebruikte ze transparante nagellak, later werden dat kleurtjes. De oogmake-up werd ook beetje bij beetje meer. ,,Mijn collega’s zagen dit natuurlijk ook. Maar ze vonden het moeilijk om een gesprek hierover aan te gaan met mij. Ze stapten naar mijn leidinggevende toe om te vragen wat er met mij aan de hand was. Zij zei toen: ‘Dat kun je gewoon aan Remke zelf vragen’.”

_{De tekst gaat verder onder het kader...}

Toen de toenmalige directeur van het bedrijf hoorde over de coming out, gaf hij bij Verdegems leidinggevende aan dat hij de nagellak en oogschaduw niet vond kunnen. ,,Zij zei toen tegen hem: ‘Dat vind ik dan jouw probleem en je moet het zelf met Remke bespreken’. Haar houding heeft mijn transitie echt vergemakkelijkt.” 

Na een tijdje begonnen collega’s steeds meer vragen te stellen aan Verdegem. Maar die waren niet altijd even gepast. ,,Een van mijn collega’s vroeg: ‘Val je nu op mannen?’ Veel mensen snappen niet dat genderidentiteit en seksuele voorkeur twee verschillende dingen zijn. Ik heb ook twee of drie keer de vraag gehad of ik omgebouwd ben.” Verdegem is niet blij met dit soort vragen, maar probeert ze wel altijd te beantwoorden. ,,Je kunt je natuurlijk sowieso afvragen of dat wel gepast is. Want wat als ik dit soort vragen aan cisgender collega’s zou stellen?”

Ook toen Remco Boxelaar zijn genderidentiteit en seksualiteit ging onderzoeken, kon hij niet altijd op steun rekenen. Op het werk begreep niet iedereen waarom hij nagellak begon te dragen. Hij kaartte de kwestie aan bij de directie en die zag in dat er verandering nodig was. Boxelaar kreeg de ruimte om een programma op te zetten om de bedrijfscultuur te veranderen. Het idee sloeg ook aan bij andere bedrijven. Die begonnen Boxelaar om advies te vragen. ,,Zo is mijn eigen bedrijf Corporate Queer ontstaan en nu geef ik fulltime advies.” 

Initiatieven zoals die van Boxelaar waren er nog niet toen Verdegem in transitie ging. Ze moest alles zelf uitzoeken op de werkvloer. Het toiletbezoek was een van de problemen waar ze tegenaan liep. ,,Ik wilde niet langer naar het mannentoilet. Personeelszaken zei dat ik dan maar aan alle dames van mijn afdeling toestemming moest vragen. Gelukkig vonden alle vrouwen het prima.” 

De organisatie had met een beleid moeten komen, niet alleen op het gebied van toiletbezoeken, vindt Verdegem. Tien jaar na dato zijn er nog steeds geen richtlijnen. ,,Stel dat iemand anders in transitie gaat, dan moet diegene ook van alles overwinnen. Hier zou meer werk van moeten worden gemaakt.”

Het bedrijfsleven is vaak nog helemaal niet ingericht op non-binaire mensen, zegt Boxelaar. ,,Ik vind het heel opvallend dat ze bij veel bedrijven vragen naar je geslacht. Dat is letterlijk wat er in je broek zit. Mijn advies: vraag naar iemands genderidentiteit, en voeg naast mannelijk en vrouwelijk een derde neutrale optie toe.”

Wat volgens Boxelaar ook zou helpen, is als mensen kunnen aangeven met welke voornaamwoorden ze aangesproken willen worden. ,,Dat hoeft natuurlijk niet bij iedere voorbijganger, maar wel bij collega’s met wie je intensief samenwerkt.” Boxelaar geeft als suggestie dat werknemers in hun e-mailhandtekening of op LinkedIn - wat tegenwoordig al best veel gebeurt - hun voorkeur kunnen aangeven wat persoonlijke voornaamwoorden betreft. ,,Het helpt als iedereen dat zou doen, niet alleen personen met een transgender achtergrond. Daarmee creëren we meer bewustzijn.”

Meer dan de helft van de Nederlanders is ooit gediscrimineerd in het sollicitatieproces, blijkt uit onderzoek van Motivaction:

Bekijk de video’s van AD Werkt in onderstaande playlist: