Negen jaar was Rihana toen zij en haar zusje door haar vader vanuit Amsterdam werden meegenomen naar Syrië. Een verwarrende tijd, met zo’n vijftien maanden later een terugontvoering door haar moeder. In de jaren die volgden, hoorde ze nog maar één keer van haar vader. Tot een paar jaar geleden, toen hij haar uit het niets appte. "Hij schreef: This is your father."
Als een ontvoering? Nee, zo heeft het nooit gevoeld voor Rihana (nu 30). Wel als een heel verwarrende en onzekere tijd. "Vanuit het oogpunt van mijn moeder was het natuurlijk een ontvoering. Zij was ons ineens kwijt omdat mijn vader ons had meegenomen. Maar wij waren gewoon ergens anders, bij onze vader en oma, die goed voor ons zorgden."
Vaderskindje
Als klein kind was Rihana echt een vaderskindje. Haar moeder Malika, geboren in Algerije, werkte en haar vader Hamid (niet zijn echte naam), die vanuit Syrië naar Nederland was gekomen om zijn dienstplicht te ontvluchten, zorgde voor haar. Ze hadden een goede band, herinnert ze zich. "Hij was ook heel trots op me. Ik heb dozen vol videobanden van mezelf, alles wilde hij vastleggen. Hij filmde zelfs dat ik mijn tanden poetste."
Ja, haar ouders hadden weleens ruzie. Dan werd er geschreeuwd en liep een van de twee de deur uit. Verder dan dat ging het in haar herinnering niet, al schreef haar moeder in een boek over de ontvoering (Gestolen dochters van Malika Kaddour) dat Hamid een tiran was. "Voor ons was hij altijd goed. Ik ben ook nooit bang voor hem geweest", zegt Rihana daarover. "Ik heb daar geen nare herinneringen aan."
Problemen
"Pas toen mijn zusje werd geboren, zag ik dat de problemen tussen hen begonnen. Ik was toen een jaar of vijf denk ik. Kort daarna gingen ze uit elkaar." Hamid ging bij hen om de hoek wonen, en Rihana en haar zusje zagen hem vaak. "Dat vond ik heel fijn."
Toch ging het begin 1999 mis. Rihana was 9, haar zusje 4, toen ze een weekend bij hun vader gingen logeren. Als verrassing zouden ze naar Disneyland Parijs gaan, zei Hamid. Ze pakten het vliegtuig, vlogen naar Parijs, maar van daaruit vlogen ze door naar Syrië. "Pas toen ik in Syrië was, had ik door dat er iets niet klopte. Ik was met mijn vader, dus dat er iets aan de hand was, kwam niet in me op."
Moeder was 'ziek'
"Mijn vader vertelde dat we daar gingen wonen. Dat mijn moeder ziek was en dat dit voor iedereen het beste was. Mama zou komen als ze weer beter was, of wij zouden dan weer naar Nederland gaan. Die verhalen wisselden nog weleens. Het was nooit helemaal helder, maar hij zei nooit dat we mijn moeder nooit meer zouden zien."
Ze gingen bij haar tante in Aleppo wonen, later vond Hamid een huisje waar ze met haar oma woonden. Hamid moest in het leger, waardoor hij eens in de twee weken een weekend thuis was. Rihana en haar zusje bleven de rest van de tijd bij hun oma. Ze gingen in Syrië naar school. "Ik wist niet waar ik terecht was gekomen. Ik sprak de taal niet, kende de cultuur niet. In Syrië was het alsof we jaren terug in de tijd waren gestapt: ezeltjes op straat, veel mensen die van armoede op straat leefden. Ik moest daar erg aan wennen. Maar ik was niet bang, ik was met mijn vader."
Opa en oma voor de deur
Ondertussen was haar moeder Malika in Nederland al het mogelijke aan het doen om te achterhalen waar haar kinderen waren. Malika's ouders gingen naar Syrië om de kinderen te zoeken. "Uit het niets stonden mijn opa en oma uit Nederland voor de deur. Uit het niks, dat was zo bizar. Ik weet niet hoe ze ons gevonden hadden, maar ik vond het leuk dat ze er waren. Ik kon ook met mijn moeder bellen. Dat was de eerste keer dat ik haar stem weer hoorde."
Dit jaar 34 kindontvoeringen
Een van de redenen dat Rihana haar verhaal wil doen, is dat er nog steeds kinderen door een ouder worden ontvoerd. Ze hoopt dat mensen door haar verhaal beseffen wat ze een kind aandoen. "Dat mensen elkaar pijn willen doen over de rug van een kind, dat is wel echt heel erg laf. Nu met Insiya bijvoorbeeld, dat meisje dat door haar vader naar India is ontvoerd. Ze is al vier jaar weg. Vreselijk."
Afgelopen zomer nog werden er 34 kinderen van of naar Nederland ontvoerd, bleek recent uit cijfers van het Centrum Internationale Kinderontvoering (Centrum IKO). 27 kinderen werden uit Nederland ontvoerd, zeven kinderen werden juist hierheen gehaald. In het voorjaar werden veertien kinderen uit Nederland ontvoerd en drie kinderen naar Nederland.
Meer dan de helft van de ontvoerde kinderen was zes jaar of jonger, in 74 procent van de gevallen was de moeder de ontvoerder. De landen waar de meeste kinderen naar werden ontvoerd, zijn Polen, België, Turkije, Spanje en Duitsland.
Een paar maanden of weken later kwam Malika naar Syrië. Rihana en haar zusje waren inmiddels verhuisd en liepen samen met hun oma terug van school naar huis, toen hun moeder in een taxi door Aleppo reed, op zoek naar haar dochters. "Dat was heel vreemd. Ik dacht dat mijn moeder gewoon wist waar we waren. Ze vloog op ons af en we waren allemaal heel blij, dat is wat ik me ervan herinner."
Kiezen tussen ouders
Ze kreeg wel steeds beter door dat er iets mis was. "Ik was een kind, maar ik werd wel volwassen in die periode. Ik snapte dat het niet goed zat. Ik zag en hoorde natuurlijk wat ze zeiden, hun emoties. Toen ze kwam en ons probeerde terug te halen snapte ik dat ze een strijd aan het uitvechten waren. Ik probeerde te bemiddelen tussen hen. Ik zat er echt tussenin, ik wilde mijn vader niet achterlaten, maar ik wilde mijn moeder ook niet kwijt. Ga maar kiezen dan als kind. Dat is heel ongezond."
"Ik snap mijn moeder heel goed hoor. Natuurlijk moest ze vechten voor haar kinderen. In dat land word je toegewezen aan je vader. Mijn moeder moest naar de rechter, naar de ambassade, ze deed alles wat ze kon. En ondertussen waren wij een soort verstoppertje aan het spelen, al had ik dat toen niet door. Dan gingen we bijvoorbeeld weer een tijdje naar een oom, zodat mijn moeder ons niet kon vinden."
Land uit gesmokkeld
Uiteindelijk kreeg Malika toestemming van de Syrische rechter om samen met haar dochters in Syrië te wonen. Rechters beoordeelden of het huis geschikt was. "We gingen die dag naar een speelgoedwinkel, waar we allemaal speelgoed mochten kopen."
Vanuit hun nieuwe huis maakte Malika plannen om het land uit te komen. "Ik denk dat we daar maar een week hebben gewoond. Toen stonden we midden in de nacht beneden in de gang met onze spullen. Ik wist dat haar plan was om uit Syrië weg te gaan, maar dat konden we niet zeggen. Wat ze deed, was strafbaar."
Ze gingen via een omweg naar Pater Frans, een Nederlander die een klooster had in Homs en een plan bedacht om hen de grens over te smokkelen naar Libanon. Ze gingen naar een bruiloft in de buurt van de grens, waarvandaan Malika met een auto met de bruiloftsstoet de grens over ging. Een bevriende Syriër – 'Ik denk dat hij en mijn moeder een beetje verliefd op elkaar waren' – liep met de meisjes de grens over. "Dat was een berg af en weer een berg op." Een zware tocht. "Maar ik wist dat het nodig was."
Exclusief interview: Nederlandse pater Frans in Homs
Stennis schoppen op het vliegveld
Rihana besefte tegelijkertijd maar al te goed dat dit betekende dat ze Hamid lange tijd niet zou zien. Toen ze op het vliegveld waren maakte ze zo veel stennis dat ze drie dagen in de ambassade moesten blijven omdat met haar in die toestand niet te vliegen was. "Pas toen accepteerde ik het. Je moet niet vergeten: hij is mijn vader, ik hield van hem. Maar door zijn actie was alles anders."
"Ik kan zeggen dat ik hem begreep, maar tegelijkertijd: het was een volwassen man. Hij wilde mijn moeder pijn doen en gebruikte ons daarvoor, zonder na te denken over de gevolgen voor ons leven. Het was een opwelling voor hem. Ik ben heel lang boos geweest. Nu doet het vooral nog pijn, het had zo anders kunnen zijn. Als hij dat niet had gedaan, hoe was mijn leven dan geweest?"
Aansluiting kwijt
Want voor Rihana was het niet over toen ze terug waren in Nederland. Ze kon moeilijk aarden en ook de band met haar moeder was veranderd. "Er was zo veel gebeurd in korte tijd. Ik was anderhalf jaar weggeweest uit mijn klas. Al mijn vriendjes en vriendinnetjes waren doorgegaan met hun leven, dat zo anders was dan dat van mij. Ik wist niet wie Harry Potter was, dat vonden de anderen heel gek. Alle aansluiting was weg."
Op de basisschool was ze 'anders', op de middelbare school werd ze echt gepest. Nog steeds vindt ze het moeilijk om vrienden te maken. "Sinds ik terug ben, ben ik mijn sociale vaardigheden kwijt ofzo. Maar ook: wat heeft het voor nut om vriendschappen te onderhouden? Ik was twee keer alles wat ik had kwijtgeraakt. Ik denk dat ik mezelf die pijn wil besparen."
Verkeerde keuzes
En ook zelf maakte ze verkeerde keuzes. Wat ze precies heeft gedaan, vindt ze duidelijk moeilijk om te vertellen. Roken, spijbelen, op school ging het mis, vertelt ze. En verder? "Je kunt zeggen: alles waar mijn vader ons voor wilde behoeden door ons mee te nemen naar Syrië, heb ik juist door zijn actie gedaan."
Vier jaar geleden kreeg ze uit het niets een appje: This is your father. "Ik schrok me rot. Ik had mijn auto te koop gezet op Marktplaats, met mijn telefoonnummer erbij. Zo had hij me gevonden. Ik belde het nummer om te checken of hij het was en toen hoorde ik voor het eerst in jaren weer zijn stem."
Contact met Hamid
"Hij zei dat hij in Nederland was, en ik wilde meteen naar hem toe, maar hij vond dat we rustig aan moesten doen. We hebben een jaar geappt voordat ik hem zag. Daarna heb ik hem nog een paar keer gezien. Dat is moeilijk, moeilijker dan ik dacht. Hij zegt dat het hem spijt, maar daarmee is het niet weer goed. We moeten elkaar echt weer leren kennen. Maar ik ben blij dat hij weer in mijn leven is."
In Rihana’s ogen is iedereen slachtoffer van de situatie, ook Hamid. "Hij heeft mij 15 jaar niet gezien, mijn zusje wil nog steeds geen contact met hem. Ik vind dat hij genoeg is gestraft. En ik geloof in het lot. Het leven loopt zoals het moet lopen. Ik weet nu dat ik sterk ben. Ik heb als 9-jarige overleefd in een land dat ik niet kende, met een voor mij vreemde cultuur en een taal die ik niet sprak. Ik maakte daar dingen mee die je als kind niet mee zou moeten maken. En ook de terugkomst in Nederland kon ik aan, hoe moeilijk het ook was. Dus wat er ook gebeurt, ik red me wel."
