Milene fotografeert vluchtelingenkamp Moria: 'Het ergste dat ik ooit gezien heb'

‘Mijn interesse in Moria ontstond begin dit jaar. Ik las dat er 20.000 mensen in het vluchtelingenkamp zaten, terwijl er maar plaats was voor 3.000. Ik kon dat niet geloven. Hoe kon zoiets in Europa ontstaan? Ik wilde erheen om dit vast te leggen en aan Nederland te laten zien wat er gebeurt aan onze Europese grenzen’, vertelt Milene over de telefoon.

Door corona moest ze haar reis in eerste instantie uitstellen. Tot begin augustus. Toen gingen er weer vluchten naar Griekenland. ‘Ik was al eerder in vluchtelingenkampen geweest, in Turkije en Uganda. Dus ik wist ook: van tevoren heb je een idee wat je wilt fotograferen, maar als je in zo’n kamp komt is het vaak anders. Je weet niet wat je aantreft en moet altijd dealen met de omstandigheden daar.’

Ze had voor haar vertrek contact gezocht met vluchtelingen in dat kamp. ‘Voordat ik ergens naartoe ga, doe ik altijd goed onderzoek. Waar komen de vluchtelingen vandaan? Hoe is de situatie daar? Et cetera. Een deel van de vluchtelingen spreekt Engels en plaatst foto’s en filmpjes van het kamp op Instagram en Facebook. Ze willen weg en hopen op die manier te laten zien hoe slecht de omstandigheden zijn in Moria.’

Milene stuitte al snel op dit soort filmpjes en stuurde een berichtje naar enkele vluchtelingen. Zo kwam ze in contact met Youssef uit Irak. ‘Ik heb Youssef een paar keer gesproken voordat ik naar Moria ging. Ik wilde toch weten wat voor persoon hij was en in wat voor situatie hij zat. Hij bleek ook fotograaf te zijn en was uit Irak ontvlucht. Hij wilde mij wel helpen alles vast te leggen, dus ben ik naar Moria vertrokken.’

Eenmaal daar wist Milene niet wat ze zag. ‘Moria was echt het ergste vluchtelingenkamp dat ik ooit gezien heb. Het kamp dat ik bezocht heb in Turkije was ook niet perfect, maar daar hadden de mensen in ieder geval nog goede tenten en voldoende wc’s en douches. In Moria niet. Daar zaten de mensen echt op elkaar gepropt in de bloedhitte. En er waren nauwelijks douches of wc’s.’

Ook zag ze veel criminaliteit in het kamp. ‘Veel van de jongeren die ik daar sprak hebben psychische problemen. Ze hebben hun ouders voor hun ogen gemarteld of doodgeschoten zien worden. Daarna werden ze gedwongen in het rebellenleger te gaan. Ze zijn gevlucht en kwamen in dit kamp terecht, waar er nauwelijks privacy is. En waar ze niet werden geholpen met hun problemen. Daardoor ontstond dus die criminaliteit.’

Naast de jongeren sprak ze ook met een aantal gezinnen. ‘Youssef werd mijn tolk. En zo kwam ik in contact met vijf families, onder wie een gezin uit Syrië. De vader werd door de regering van president Bashar al-Assad opgepakt en maandenlang gemarteld. Hij wist uiteindelijk te ontsnappen en vluchtte naar Duitsland. Daar had hij familie. Toen de vader genoeg geld had, heeft hij zijn zwangere vrouw en vier kinderen naar Europa gehaald. Maar toen belandden ze in Moria.’

In het Griekse kamp sprak ze uitgebreid met de Syrische familie. ‘Ze lieten me ook de littekens zien van de martelingen. De vader had kogelgaten in zijn lichaam. En je zag op zijn voetzool de littekens van de zweepslagen. Ik ben geen dokter en natuurlijk heb je gelukszoekers en kunnen de littekens ergens anders van komen. Maar ik ga uit van het goede van de mens. En de verhalen die de gezinnen mij vertelden, die kun je volgens mij niet verzinnen.‘

De verhalen gingen haar niet in de koude kleren zitten. ‘Of ik ze al een plekje heb gegeven? Dat weet ik niet. Ik wil de mensen in dat kamp gewoon graag helpen. Door ze een luisterend oor te bieden. Of brieven te schrijven naar de Nederlandse overheid. Ik heb ook heel veel app-contact met ze. Daarin schrijven ze ook hoe fijn het is dat iemand naar ze luistert. Daarnaast: ik mag echt niet klagen. Ik woon in Nederland en heb het goed.’

Inmiddels is Milene alweer een paar weken in Nederland. Ze hoopt binnenkort weer naar Griekenland te gaan. ‘Ik ben er inmiddels twee keer geweest. De laatste keer was vlak na de grote brand begin september, toen het kamp vrijwel compleet verwoest werd. Toen heeft de Griekse regering heel snel een nieuw kamp uit de grond gestampt, met grote tenten. Dat is iets ruimer, maar de afgelopen tijd kreeg ik allemaal berichten van die families dat die tenten de hevige regenbuien niet tegenhouden. De matrassen liggen op de grond en zijn helemaal nat.’

De foto’s die ze de eerste keer gemaakt heeft, worden sinds vandaag tentoongesteld in Pescara. ‘Net als Griekenland heeft ook Italië een grote toestroom van vluchtelingen. Dus het is wel mooi dat die tentoonstelling daar wordt gehouden. Dat mensen de foto’s zien van hoe de mensen in dat kamp op straat leefden en hun verhalen lezen.'

Ze is ook bezig om een tentoonstelling te organiseren in Nederland. 'Ik hoop dat dit zo snel mogelijk lukt zodat ik aan iedereen kan laten zien wat er echt in die kampen gebeurt. We moeten die mensen een plekje geven in Europa. Want zoals het nu gaat, kan gewoon niet.’

Meer foto's van het vluchtelingenkamp, zijn te zien op het Instagram-account van Milene.