De Nederlandse theedrinker drinkt gemiddeld 3,2 koppen thee per dag, blijkt uit het Nationaal Koffie & Thee Onderzoek uit 2018. "Thee speelt zo'n grote rol in ons land", vertelt Verhoeven. "Het zit diep verankerd in onze cultuur. Je moeder die thuis met een pot thee wacht als je uit school komt. Het is een moment van rust, van warmte."
Je hebt in veel landen naar theeplantages en -tradities gekeken. Wat viel op?
"In veel landen wordt thee als een troostende en verzachtende drank gezien. En ook als een geneesmiddel. In Senegal en Benin drinken ze thee met hibiscus, omdat dat goed is voor je darmflora. Kruidenthee wordt vaak ingezet bij ziekte. Verder heet rooibos eigenlijk fijnbos en de echte variant uit Zuid-Afrika is kostbaar."
Hoe is thee naar Nederland gekomen?
"Rond 1630, op de schepen van de Vereenigde Oostindische Compagnie. Deze zwarte, gefermenteerde thee kwam uit China en Japan en heette cha. Door het te fermenteren kon de thee lang goed blijven tijdens de reis. Met groene thee kon dat niet. Dat ging zwellen en verrotten."
"Thee was een luxeproduct en alleen beschikbaar voor de elite. Er kwamen theesalons in Nederland. Het was een sociale bezigheid voor vrouwen om thee te kopen bij een winkel en daarna met vriendinnen een theetje te drinken. In de winkel kon je een klein beetje thee proeven en uitspugen, net als met wijn."
We zijn zo gewend aan dat zakje met een touwtje. Terwijl je van alles thee kunt maken.
"Weet je waar het pinkje omhoog doen tijdens het thee drinken vandaan komt? Langzamerhand werd thee minder duur, omdat de aanvoer groeide. De kopjes werden daardoor ook breder. Een groot kopje met een klein voetje moest tijdens het drinken met een pink in balans worden gebracht. Anders kwam er thee op je kraag."
Thee werd ook geperst en in tegelvorm vervoerd. (Foto: Carolina Verhoeven)
Hoe werd thee een product van het volk?
"Toen er door de industrialisatie niet meer gekarnd en gebakken hoefde te worden op boerderijen, gingen vrouwen zich bezighouden met theezetten. Ze maakten 's ochtends een thee-extract. Als er dan in de loop van de dag visite kwam, schonken ze wat extract in een kopje en goten daar heet water overheen."
"Thee dronk men vroeger altijd op basis van een extract en in kleine kopjes. Nu drinken we thee uit een groot glas. Dat is gekomen door de grote aanvoer van thee, door Douwe Egberts en Van Nelle. Ik vind nog steeds een kleiner kopje thee op basis van een extract lekkerder, het heeft een sterkere smaak."
Dus we zijn het theezetten verleerd?
"We kopen nu vaak thee uit fabrieken, waaraan aroma's en zijn toegevoegd en suiker in zit. We zijn zo gewend aan dat zakje met een touwtje. Terwijl je van alles thee kunt maken. Ik heb deze week lijsterbessen geplukt en daarvan thee gezet. Je wordt er warm van, het maakt je vrolijk."
Er is wel veel aandacht voor hippe thee: matcha, kombucha…
"Klopt. Zo recent is matcha trouwens niet, het was al in 1800 in Nederland te koop. Het was goed te verschepen, omdat de matcha, gemaakt van Senchablaadjes, in grote blokken werd geperst en zo geen vocht meer bevatte. Het ligt nu in versneden vorm bij de Albert Heijn, maar echte matcha is niet te betalen."
"Goede thee haal je in een speciaalzaak. Hoe leuk is het als je je bezoek echt goede thee aanbiedt en daar tijd in stopt, net als de boerinnen vroeger? Maak eens echte pot thee. Bak er een lekkere appeltaart met kardemom bij. Verwen elkaar en geniet."