Direct naar artikelinhoud
Achtergrond

Chaos bij asielaanvragen zorgt voor onrust in azc’s: ‘Wij horen niets’

De IND zegt al maanden hard te werken om de achterstand van 15.000 asieldossiers weg te werken, maar de onrust in de azc’s blijft aanhouden. ‘Wij horen niets en kunnen alleen maar afwachten.’

Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid stelde in april een taskforce in die de stapel van ruim 15.000 dossiers voor eind december moet hebben weggewerkt.Beeld ANP

Eerst kregen ze te horen: voor de herfst zijn jullie aan de beurt. Daarna werd het: voor december. “Maar we hebben nog steeds geen datum voor een afspraak en als we daarom vragen krijgen we geen antwoord. We horen niets.”

De groep Turkse mannen op het azc in Hardenberg, Overijssel, gelooft de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) niet meer, vertellen ze, verzameld rond een grote tafel in de buitenlucht. “We wachten hier nu al meer dan een jaar. Met vier man op een kleine kamer. Of met een heel gezin. Ondertussen zien we andere mensen die hier nieuw aankomen en binnen drie maanden weg zijn. Het is niet eerlijk. Waarom is het niet meer: wie als eerste komt, wie als eerste gaat? We vragen de IND nu eindelijk om duidelijkheid!”

Achterstand van 15.000 dossiers

Door bezuinigingen bij de dienst stapelden de asieldossiers zich de afgelopen jaren op. Zo hoog dat de staat tot miljoenen euro’s aan dwangsommen aan asielzoekers moest betalen omdat ze keer op keer haar eigen termijnen overschreed. Staatssecretaris Broekers-Knol besloot daarop die dwangsommen af te schaffen. Ook stelde ze in april een taskforce in die de stapel van ruim 15.000 dossiers voor eind december moet hebben weggewerkt.

Die taskforce heeft tussen april en september 4000 van de 15.000 zaken behandeld. Volgens de staatssecretaris waren er ‘opstartproblemen’, maar is er ‘in september een versnelling voorzien’, meldde ze begin deze maand in een brief aan de Tweede Kamer.

Netflixende IND’ers

De praktijk lijkt weerbarstiger. Er waren afgelopen zomer verschillende demonstraties in azc’s van bewoners die gek worden van het wachten en de onzekerheid. In de Volkskrant vertelden meerdere nieuw aangenomen IND-medewerkers anoniem dat ze door organisatorische problemen vooral werkeloos zaten af te wachten tot ze dossiers toegeschoven kregen om te behandelen.

“We zien dat er nu wel meer gehoren van asielzoekers plaatsvinden, maar daarna moeten er nog wel beslissingen in de dossiers worden genomen en daar ontstaat nu een stuwmeer," zegt Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging van Asieladvocaten Nederland. “Het is ook een chaos bij het maken van afspraken. Ik heb cliënten die meerdere uitnodigingen voor hetzelfde gesprek krijgen op verschillende plekken op dezelfde dag. Of er wordt iemand uitgenodigd voor een gehoor die juist net zijn verblijfsvergunning binnen heeft gekregen.”

Meer onrust

Het uitblijven van afspraken en beslissingen zorgt voor blijvende onrust op de azc’s, zo bevestigt ook een COA-medewerker anoniem. “De bewoners hebben weinig vertrouwen in het COA en de IND. Mensen slapen slecht en grijpen meer naar middelen. Er zijn meer incidenten.” Een COA-woordvoerder stelt: “Een aantal bewoners is inderdaad geïrriteerd dat de asielprocedures lang duren en dat nieuwe aanvragen soms eerder worden behandeld dan die van mensen die al een jaar wachten. Dit leidt tot spanning.”

Een van de oorzaken van die onrust is de beslissing om de oude asieldossiers te splitsen van de nieuwe zaken. Sinds april komen ‘nieuwe’ asielaanvragen niet langer onderop de stapel, maar worden apart behandeld. Het leidt er toe dat sommige nieuwkomers al na drie maanden weg zijn, waar anderen al 1,5 jaar wachten op een eerste gesprek met de IND.

De groep Turkse mannen in azc Hardenberg is gefrustreerd door het wachten. Ze willen niet langer met zevenhonderd mensen keukens en wc’s delen op een azc, maar door met hun leven. Al was het maar voor hun kinderen, die het verblijf op het azc psychisch moeilijk verwerken. De mannen weten dat de kans dat ze politiek asiel in Nederland krijgen, groot is. Het gaat om mannen (en hun gezinnen) die in Turkije worden gezien als aanhangers van de Gülenbeweging. De organisatie van die islamitische geleerde zit volgens president Erdogan achter de mislukte staatsgreep van 2016. In de nasleep ervan zijn tienduizenden van zijn aanhangers opgepakt en vastgezet. De afgelopen jaren kreeg 88 procent van de Turken die een asielverzoek in Nederland deed een verblijfsvergunning.

“Ik heb 17 maanden in de gevangenis gezeten omdat ze denken dat ik een Gülen-aanhanger ben. Ik werkte bij de politie, maar ben ontslagen. Toen ik tijdelijk vrij kwam, ben ik het land uit gevlucht, want er hing me nog jaren celstraf boven mijn hoofd," vertelt een van de mannen, die om veiligheidsredenen anoniem wil blijven. Zijn naam is wel bekend bij de redactie. Eenzelfde verhaal gaat op voor veel andere mannen in de groep, het zijn docenten, accountants en politiemensen die zijn gevlucht nadat ze werden beschuldigd van Gülen-sympathieën.

De Turkse man doet zijn verhaal in het Nederlands. “Dat heb ik geleerd in het jaar dat ik hier nu ben. Ik gebruik het nu om mijn stem te laten horen. Verder zijn onze handen gebonden en kunnen we alleen maar afwachten.”