"Lawine aan leugens": Amerikaanse factcheckers hebben vette kluif aan debat tussen Trump en Biden

Was je afgelopen nacht (Belgische tijd) een Amerikaanse factchecker met dienst, dan hoefde je niet te wachten tot de start van het debat tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Democratische presidentskandidaat Joe Biden om aan de slag te gaan. 

Vooraf circuleerden er al ongegronde geruchten op de sociale media, meldde de website Factcheck.org, over Biden die de vragen van de moderator op voorhand ontvangen zou hebben bijvoorbeeld. Of dat hij een oortje zou dragen waarmee hij antwoorden ingefluisterd zou krijgen, en dat hij geweigerd zou hebben om zich daarop te laten controleren. Voor geen enkele van die aantijgingen is er enig bewijs.

Maar ook tijdens het debat zelf verkondigden beide presidentskandidaten onwaarheden. Daniel Dale, factchecker voor de nieuwszender CNN, benadrukte dat het daarbij vooral de huidige president Donald Trump was die zich te buiten ging aan "een lawine aan leugens", tegenover "verschillende foute statements" door Joe Biden. Het persbureau Associated Press noemde het dan weer "een stortvloed aan verzinsels" vanuit het Trump-kamp, terwijl de krant The New York Times het kortweg hield bij "leugens" die bijdroegen tot het chaotische verloop van het debat. 

Maar wat hebben Trump en Biden dan wel beweerd, en waar verdraaiden ze de waarheid?

Hoewel het hele debat lang onwaarheden verkondigd werden, zat het venijn in de staart. Toen ging het over stemmen via de post en over de legitimiteit van de verkiezingen. 

President Trump probeert al enkele maanden het beeld te scheppen dat “mail-in ballots”, stemmen per post dus, zal leiden tot massale fraude en een onbetrouwbaar verkiezingsresultaat. De sociaalnetwerksites Twitter en Facebook hebben in het verleden al waarschuwingslabels aangebracht bij dergelijke beweringen van Trump. 

Toch herhaalde Trump die beweringen tijdens het debat. Zo zei hij onder meer dat postbodes in West-Virginia kiesbulletins hebben verkocht, dat dertig tot veertig procent van de stembrieven per post verloren gaat, of dat Republikeinse verkiezingswaarnemers in Philadelphia onterecht zouden zijn geweigerd. Al die beweringen zijn misleidend of gewoonweg onwaar, melden de nieuwszenders CBS News en CNN.

Ook opvallend: de persoonlijke aanvallen van president Trump op Hunter Biden, de tweede zoon van Joe Biden. Trump beweerde bijvoorbeeld dat Hunter Biden oneervol ontslagen was uit het Amerikaanse leger. Dat klopt niet, duidt de nieuwssite Heavy.com: Hunter Biden werd ontslagen, maar niet oneervol.

Bidens zoon legde in juni 2013, een maand nadat hij officier was geworden bij de Amerikaanse marine, een positieve drugtest af. Naar verluidt voor cocaïnegebruik. In februari 2014 werd hij daarvoor administratief ontslagen. Maar dat valt niet onder de noemer "oneervol ontslag", want die wordt alleen toegepast bij ernstige vergrijpen zoals moord, verkrachting, hoogverraad of spionage. Biden erkende tijdens het debat overigens wel de vroegere drugproblemen van zijn zoon.

Nog zo eentje: Trump beweerde tijdens het debat herhaaldelijk dat Hunter Biden "3,5 miljoen dollar ontving van de echtgenote van de burgemeester van Moskou". Voor die aantijging is er voorlopig geen bewijs, zegt de website Politifact. 

Waar die claim dan vandaan komt? Uit een recent rapport van enkele Republikeinse senatoren. Dat rapport meldt dat Elena Baturina, de vrouw van de toenmalige burgemeester van Moskou, in 2014 een betaling heeft gedaan aan Rosemont Seneca Thornton, waarvan Hunter Biden mede-oprichter zou zijn.

Hoewel Hunter Biden effectief mede-oprichter is van de investeringsmaatschappij Rosemont Seneca, is het niet zeker dat hij dat ook is van Rosemont Seneca Thornton. Dat laatste vormt immers een apart partnerschap. De advocaat van Biden ontkent zijn betrokkenheid bij de betaling. Het senaatsrapport stelt bovendien nergens dat de 3,5 miljoen dollar naar Hunter Bidens persoonlijke rekening zou zijn gevloeid.

Ook de Black Lives Matter-beweging (BLM) deed het debat knetteren. Trump beweerde dat Biden zwarte Amerikanen “super predators” had genoemd toen hij in 1994 een strenge misdaadwet verdedigde. Maar die uitspraak vraagt wat nuance. Hoewel Biden destijds inderdaad het woord “predators” (“roofdieren”) in de mond nam, verwees hij daarmee naar criminelen in het algemeen – en niet specifiek naar zwarte Amerikaanse criminelen. CBS News noemt Trumps claim dan ook "grotendeels onjuist". 

Hillary Clinton, toen First Lady, omschreef in 1996 jongerenbendes wel met het woord "super predators". Dat weet de website Politifact. Clinton verontschuldigde zich daarvoor toen ze in 2016, als Democratisch presidentskandidaat, geconfronteerd werd met die uitspraak… door de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump.

Nog in de context van Black Lives Matter beweerde president Trump dat de sheriff van de stad Portland  hem steunde bij zijn kandidatuur. In die stad vinden nog dagelijks schermutselingen plaats tussen BLM-supporters, politie en tegenbetogers. De sheriff van Multnomah County, waar Portland deel van uitmaakt, ontkende dat echter zelf prompt op Twitter.

Biden beweerde dan weer dat misdaad met geweld gestegen is tijdens de eerste ambtstermijn van Trump, in tegenstelling tot de jaren onder Obama, toen Biden zelf vicepresident was. Hoewel het klopt dat de misdaadcijfers daalden onder een deel van de regeerperiode Obama-Biden, wijst NBC News erop dat er eerder sprake is van een stabilisering onder Trump, met uitzondering van de moordcijfers die wel omhooggingen.

Trump beweerde dat Bidens plan voor de gezondheidszorg ertoe zou leiden dat 180 miljoen Amerikanen niet langer hun privé-verzekeraar zouden kunnen behouden. Dat klopt niet, stipt CNN aan. 

Trump beweerde dat 308.000 veteranen overleden zijn tijdens Bidens termijn als vicepresident, van 2009 tot 2017. Volgens de zittende Amerikaanse president kampte het Departement Veteranenzaken met zo'n zware achterstand, dat het veteranen niet tijdig van de nodige gezondheidszorg kon voorzien. 

Waar hij dat cijfer vandaan haalt? Uit een rapport uit 2015, zo lijkt het. Daarin wordt melding gemaakt van 307.000 achterstallige aanvragen voor bijstand bij het Departement, door aanvragers die intussen overleden zijn. CNN verduidelijkt dat dat rapport echter niets zegt over de daadwerkelijke oorzaak van die overlijdens. Bovendien, weet CBS, dateert het gros van de bewuste overlijdens al van voor de ambtstermijn van Obama en Biden.

Tijdens het debat beweerde Joe Biden dat het handelstekort van de VS met China en Mexico, zeg maar de verhouding tussen de Amerikaanse import uit en export naar die landen, hoger was geworden door de nieuwe deals die Trump als president met die landen heeft gesloten. Dat klopt niet, zegt NBC News: het deficit met China is aanzienlijk verkleind sinds Trump de eed aflegde, dat met Mexico fluctueerde de voorbije jaren.