Chantal Bleeker, internist-infectioloog aan het Radboud UMC, vertelt aan NU.nl dat een ideaal vaccin bij iedereen werkt en dat het voorkomt dat mensen ziek worden. Wanneer een coronavaccin deze twee eigenschappen heeft, zou het een supereffectief vaccin zijn.
Maar mogelijk beschermt het coronavaccin van de toekomst slechts een deel van de gevaccineerde mensen. Ook is het mogelijk dat het vaccin niet voorkomt dat mensen ziek worden van het coronavirus, maar wel dat mensen met COVID-19 in het ziekenhuis belanden. Ook zo'n vaccin zou kunnen helpen bij de bestrijding van COVID-19. Hoe komt het eigenlijk dat een vaccin niet altijd perfect beschermt? En wanneer werkt een vaccin goed genoeg?
Niet ieder vaccin even effectief
Een coronavaccin 'slaat aan' en beschermt iemand, wanneer het vaccin het immuunsysteem zo goed traint, dat wanneer je in aanraking komt met het coronavirus, het virus snel wordt herkend en onschadelijk gemaakt wordt. Als dit lukt, dan ben je immuun.
Bleeker vertelt dat sommige vaccins een heel sterke reactie van het immuunsysteem opwekken en dat bijna iedereen die zo'n vaccin krijgt hierna immuun is. Andere vaccins slaan maar bij een deel van de gevaccineerden aan.
Immuunsysteem bij ouderen minder actief
Of een vaccin aanslaat of niet heeft naast met het vaccin zelf ook te maken met het immuunsysteem van degene die wordt gevaccineerd. De internist-infectioloog vertelt dat kinderen vaak een heel actief immuunsysteem hebben, dat goed reageert op vaccinaties.
Het vaccin tegen de bof, mazelen en rodehond (BMR) is een voorbeeld van een heel effectief vaccin. Bijna alle kinderen worden na deze vaccinatie immuun. Dit komt volgens Bleeker door het soort vaccin en de leeftijd waarop het wordt toegediend.
Bleeker verwacht niet dat het coronavaccin net zo effectief als het BMR-vaccin zal zijn. "Een deel van de mensen die het coronavaccin gaan krijgen zal waarschijnlijk ouder zijn. En het BMR-vaccin is een soort vaccin dat ongeschikt is voor mensen die medicijnen slikken die de afweer onderdrukken. Als je zo'n soort vaccin zou willen gebruiken tegen COVID-19, dan kan je een deel van de mensen die juist heel veel risico lopen het vaccin niet geven."
De coronavaccins die nu grootschalig op mensen worden getest zijn van een ander soort dan het BMR-vaccin.
Waar ligt de grens?
Hoeveel mensen moet het toekomstige vaccin eigenlijk beschermen? De gezondheidsorganisatie WHO vindt dat een vaccin tegen COVID-19 op zijn minst 50 procent effectief moet zijn. Dit betekent dat het vaccin onder gevaccineerden minstens de helft van de gevallen van COVID-19 moet voorkomen. AstraZeneca, een van de vaccinontwikkelaars waar de Europese Unie een contract mee heeft afgesloten, heeft ook bekendgemaakt dat het doel is dat hun vaccin minstens 50 procent effectief is.
Bleeker benadrukt dat het hiernaast ook belangrijk is dat het toekomstige vaccin niet alleen bij jonge gezonde volwassenen werkt, maar ook bij kinderen én ouderen.
Vaccin dat beetje helpt kan averechts werken
Maar wat is het probleem met een vaccin dat bij 30 procent van de gevaccineerden aanslaat? Dat zou de druk op de gezondheidszorg toch al enorm verlichten? Volgens Bleeker zitten er meerdere nadelen aan het goedkeuren van een vaccin dat een beetje effectief is. Zo kunnen mensen die het vaccin toegediend hebben gekregen ten onrechte denken dat ze immuun zijn. Overheden kunnen op hun beurt verkeerdelijk denken dat het coronavirus geen gevaar meer vormt om vervolgens te veel maatregelen tegen de verspreiding van het virus te schrappen.
Daarnaast zit er volgens internist-infectioloog nog een iets technischer gevaar aan het toelaten van een weinig effectief vaccin. "Als er eenmaal een coronavaccin is goedgekeurd voor de Europese markt, dan gelden de eisen die voor dit toegelaten vaccin golden ook voor de volgende coronavaccins. Een nieuw vaccin moet dus ongeveer even effectief zijn."
En het risico zit 'm in die 'ongeveer'. "Want omdat effectiviteit in de praktijk moeilijk precies te bepalen is, mag een nieuw vaccin ook iets minder effectief zijn dan het vaccin dat er al was. En een volgend vaccin mag weer iets minder effectief zijn dan het minst effectieve vaccin dat is toegelaten. En zo kan je uiteindelijk met steeds minder effectieve vaccins komen te zitten."
Ook experts die de WHO adviseren waarschuwen voor deze gevaren van het goedkeuren van een weinig effectief vaccin.
Nog vragen over duur immuniteit
Los van de vraag hoeveel mensen na vaccinatie beschermd moeten zijn tegen het coronavirus, is het ook nog onduidelijk hoelang een vaccin bescherming kan bieden.
"Het is belangrijk dat er in het onderzoek naar een coronavaccin wordt gekeken naar hoelang het vaccin beschermt. Onderzoek moet dus niet gestopt worden wanneer duidelijk is dat het vaccin op korte termijn effectief is."
NUjij: Uitgelichte reacties