Vanaf aanstaande zondag moeten kroegen in brandhaarden 's nachts om 01:00 uur dicht. Hoe effectief is zo'n maatregel? "Virussen houden zich niet aan openingstijden."
Er komen nieuwe regels van het kabinet nu het aantal besmettingen weer oploopt. Horecazaken in Randstedelijke regio's met een groot aantal besmettingen, mogen vanaf 00.00 uur niemand meer binnenlaten en moeten om 01.00 uur sluiten.
Andreas Voss, hoogleraar infectiepreventie, is kritisch op de nieuwe maatregel, maar heeft er óók begrip voor. "Er wordt de hele tijd gehamerd op gedrag bij mensen", ziet Voss. "Premier Rutte doet niks anders. Maar als je ziet dat het uit de hand loopt, dan helpt zoiets als een poster niet voldoende."
Bovendien zijn het vooral jongeren die slecht rekening houden met de coronamaatregelen, zoals de anderhalve meter afstand en de maximale groepgrootte. "Studenten zijn over het algemeen intelligent, die regels zijn bij hen echt wel bekend." Voss' conclusie: alleen gedragsopvoeding lijkt niet te werken.
Stinkende wonden
Volgens hem is het nu tijd om op de plekken waar het coronavirus het ergste toeslaat, een stuk verder te gaan. "Ik denk dat we van de eerste golf moeten leren. De horeca eerder sluiten is een eerste stap."
Toch twijfelt Voss of het voldoende is. "Een virus houdt zich niet aan openingstijden." Maar, aan de andere kant: "Als je langer drank in een mens kan laten gaan, dan wordt het er niet beter op."
Steeds minder controle
Arnt Schellekens, hoogleraar verslaving en psychiatrie aan de Radboud Universiteit, beaamt dat. "Er zit een opbouw in het proces van dronken worden", zegt hij. "Je krijgt eerst de belonende effecten, het wordt steeds gezelliger, en het beloningscircuit in de hersenen wordt geactiveerd."
En dan krijgen langzamerhand de dempende effecten van alcohol wat meer de overhand. "De functie van het voorste gedeelte van je hersenen, waarmee je je gedrag controleert, neemt af. Alcohol dempt het functioneren van de rem in het brein." En dan kun je je voorstellen, zo zegt Schellekens, dat mensen de coronaregels steeds minder goed naleven.
Reactie uitbater
Het eerste wat Daan Smeltzer, eigenaar van café-restaurant Stan en Co in Utrecht, dacht toen hij van de nieuwe maatregelen hoorde? "Waarom zijn wij nou weer de Sjaak?"
"Wij hebben het best goed voor elkaar", vertelt hij aan RTL Nieuws. "We merken wel dat mensen het moeilijk vinden om afstand te houden, zeker na een paar borreltjes. Maar je doet er alles aan om te zorgen dat gasten zich aan de maatregelen houden. En dat gaat eigenlijk best wel goed."
'Geen boek lezen'
Smeltzer gelooft niet dat er iemand is die na 01:00 uur 'op de bank gaat zitten om een goed boek te lezen'. "Natuurlijk is het zo dat naarmate de avond vordert, het moeilijker wordt om je aan de maatregelen moet houden. Daarom moet je ze juist niet naar huis laten gaan. Laat ze dan in een veilige omgeving totdat het feest voorbij is."
Maar helpt dan dat ene uurtje, of die paar uurtjes, dat de kroeg eerder sluit? Hoogleraar Schellekens zegt dat daar (nog) geen specifiek onderzoek naar is gedaan. "Heel veel is nieuw natuurlijk, in deze periode. Er is weinig houvast. Maar we weten ook dat je sneller drinkt en dus meer drinkt, naarmate de avond vordert."
Volgens de hoogleraar kun je op 'theoretische gronden' aannemen dat mensen minder alcohol drinken als de kroeg eerder sluit, en op basis daarvan minder ongecontroleerd gedrag vertonen.
Avondklok
Maar hoe groot is de kans dat mensen dan elders gaan verder drinken? Schellekens: "Dat is moeilijk te zeggen, dat moeten we zien als de regel is ingesteld. Je kan zeggen: mensen willen nog niet naar bed, dus ze gaan door. Maar er is ook grote kans dat naar een andere plek gaan, zoals het park, om door te feesten, een drempel is."
Bij de buren
In België is de avondklok al eerder ingesteld: in juli moest iedereen thuis zijn tussen 23.30 uur en 6 uur. Volgens eerste analyses van het Belgische Agentschap Zorg en Gezondheid (AZG) heeft deze maatregel nut gehad.
De AZG stelt dat het risico op besmettingen aanzienlijk kleiner wordt als iedereen verplicht wordt om thuis te zijn tussen 01.30 uur en 05.00 uur. Dit staat in een brief van de Belgische gouverneur Cathy Berx aan de Belgische bevolking. De avondklok is inmiddels opgeheven.
Toch vreest Voss, hoogleraar infectiepreventie, er wel voor dat mensen op andere plekken verder gaan drinken. Vooral omdat daar dan geen toezicht is. Volgens hem zou een avondklok het meest effectief zijn.
Geen sprintje trekken
Schellekens vermoedt dat mensen met een avondklok ook minder alcohol zullen nuttigen: "We weten het natuurlijk niet zeker. Maar er zijn wel studies die laten zien dat als mensen later een kroeg in gaan, en dus later beginnen met drinken, ze niet een sprintje trekken om de achterstand in te halen."
"Op basis van die data zou je kunnen veronderstellen dat mensen geen inhaalslag zullen maken als de kroegen eerder dicht gaan. Mensen zijn niet per se op zoek naar een bepaalde alcoholconcentratie: drankgebruik wordt toch vooral bepaald door de groepsdruk, het tempo van die groep."
