Europa gaat CO2-uitstoot aanpakken: auto’s, huizen en boeren onder de loep. En snel

Aanvankelijk was het plan om in 2030 minstens 40 procent minder CO2 uit te stoten, op weg naar een klimaatneutraal Europa in 2050. Nu is dat doel opgeschroefd naar minstens 55 procent. Er is meer ambitie nodig, meent de Europese Commissie.

,,We kunnen het’’, zei voorzitter Ursula von der Leyen vandaag tijdens haar eerste State of the Union. Maar het is wel duidelijk dat er flink wat extra stappen gezet moeten worden. Klimaatcommissaris Frans Timmermans: ,,Dit is niet om de planeet te redden, dat kan ze zelf wel. We moeten de toekomst van de mensheid veilig stellen. Dit is een cruciaal moment voor onze gezondheid, onze economie en de strijd tegen het klimaat.’’

Uit de plannen die vanmiddag zijn gepresenteerd door de commissarissen Timmermans en Kadri Simson (Energie) blijkt dat in vrijwel alle belangrijke sectoren van onze samenleving (extra) actie moet worden ondernomen. De belangrijkste bron van vervuiling is de energiesector, omdat die op grote schaal fossiele brandstoffen gebruikt. De Commissie wil niet alleen de uitstoot verder beperken, maar ook de emissiehandel (het principe dat bedrijven moeten betalen voor hun uitstoot) uitbreiden naar het wegtransport, de scheepvaart en de bouw. Het moet financieel zo onaantrekkelijk mogelijk gemaakt worden om CO2 uit te stoten.

Ook moet er nog eens worden gekeken naar de maximale CO2-uitstoot van auto’s en busjes. De Commissie wil dat er strengere regels komen. ,,Voor nieuwe auto’s’’, aldus Timmermans, ,,maar ook voor oude. We gaan kijken naar opkoopregelingen.’’ De woningbouwsector moet ook aan de bak: er moet in de hele EU een renovatiegolf op gang komen om de huizen en gebouwen groener te maken. ,,Een langetermijnoplossing met kortetermijnresultaten; goed voor het milieu, de energiekosten kunnen omlaag en het midden- en kleinbedrijf kan aan de slag.’’

Een andere belangrijke vervuiler is de landbouw. De Commissie wil niet alleen dat de uitstoot naar beneden gaat, maar ook dat de sector meer duurzame goederen gaat produceren voor de economie. Verder moeten de bossen niet alleen worden beschermd, maar zelfs uitgebreid, zodat ze zoveel mogelijk CO2 kunnen opnemen en beter bestand zijn tegen klimaatverandering.

Het is nog niet zeker of het daadwerkelijk op deze manier gaat gebeuren. Het Europees parlement en de Europese leiders moeten zich er nog over uitspreken. ,,Voor sommigen gaan de maatregelen te ver, voor anderen niet ver genoeg’’, zei Von der Leyen. Belangrijke leiders als de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel hebben zich weliswaar al enthousiast getoond, maar dat geldt zeker niet voor landen als Polen en Tsjechië. Hun economie moet grondig worden hervormd om de doelen te halen, en daar willen ze een flinke zak geld voor. Volgens Timmermans zijn er meer lidstaten die de plannen hebben aangehoord ‘en eerst wel eens willen zien wat dit voor hen betekent’.

Een van de grootste zorgen van Timmermans is verder dat er mensen achterblijven, zegt hij. ,,We moeten er zeker van zijn dat de maatregelen op een sociale manier worden toegepast. Dat vergt heel veel extra aandacht. Dit beleid mag niet onderuit worden gehaald, omdat het wordt aangemerkt als asociaal.’’

En ook hier geldt: wie gaat dat allemaal betalen? Een dergelijke omvorming van economie en maatschappij komt er niet vanzelf. Wat de Commissie betreft kunnen de lidstaten projecten financieren uit het corona-hulppakket van 750 miljard euro dat eerder dit jaar overeengekomen is. Het is bedoeld om de economie weer op gang te helpen en de afspraak was al dat een aanzienlijk deel van dat bedrag (meer dan een derde) linksom of rechtsom ten gunste moet komen aan milieu en klimaat. De Commissie komt met voorbeelden hoe dat zou kunnen. Zo wil Oostenrijk 100.000 zonnepanelen op daken installeren, gaan Denemarken en Frankrijk fors investeren in windenergie op zee en willen Griekenland en Portugal grote ‘zonneboerderijen’ aanleggen.

De Europese leiders komen volgende maand bij elkaar om over de plannen te praten. In de zomer van 2021 presenteert de Commissie nieuwe wetsvoorstellen die alle maatregelen mogelijk moeten maken.

Eurocommissaris Frans Timmermans presenteert vandaag in Brussel de nieuwe klimaatdoelen voor 2030: