OM: Geen belangenverstrengeling officier van justitie die besloot Akwasi niet te vervolgen
De officier van justitie die vorige week het besluit ondertekende om rapper Akwasi niet te vervolgen vanwege diens opruiende uitspraken over Zwarte Piet, zat met anti-Zwarte Piet-activist Mitchell Esajas in het bestuur van het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam. Haar onafhankelijkheid is volgens justitie niet in het geding zijn geweest. Maar dat zien de critici van het OM heel anders.
Volgens PVV-leider Geert Wilders ‘stinkt dit gigantisch’. De officier in kwestie – Jacobien Vreekamp – zou de schijn wekken positief bevooroordeeld te zijn geweest tegenover Akwasi. De mildheid die Akwasi ten deel is gevallen, nadat hij had beloofd zich van de gewraakte uitspraken te zullen distantiëren, zou niet stroken met het besluit van het OM (uit 2014) om Wilders wél te vervolgen wegens zijn ‘minder Marokkanen’ uitspraak. Kennelijk wordt in ons ‘corrupte rechtsbestel’ met twee maten gemeten – aldus Geert Wilders en zijn medestanders.
Vreekamp wil niet reageren op het tumult dat ontstond nadat De Telegraaf dit weekeinde over haar nevenactiviteit voor het Meldpunt had geschreven. Maar Evert Boerstra, woordvoerder van het Openbaar Ministerie, zegt ‘eigenlijk niet zoveel begrip’ te hebben voor de verwijten die Vreekamp nu worden gemaakt. ‘In de eerste plaats omdat de beslissing om van vervolging van Akwasi af te zien niet door mevrouw Vreekamp in haar eentje is genomen. De beslissing is zorgvuldig tot stand gekomen, in gesprek met collega’s en in afstemming met de parketleiding.’
Maar bovenal wijst hij de suggestie van belangenverstrengeling of vriendjespolitiek van de hand. ‘Zeker: mevrouw Vreekamp zat tot juli gedurende twee termijnen van drie jaar in het bestuur waarvan die meneer van Kick Out Zwarte Piet ook één periode deel uitmaakte. Daar zit niets geheimzinnigs of suspects aan: het is allemaal openbare informatie. De bestuursleden, mensen uit verschillende disciplines, komen hooguit drie of vier keer per jaar bijen. Ze hebben geen inhoudelijke bemoeienis met de gevallen waarover het Meldpunt zich buigt. Daar gaat het bestuur niet over. Het bestuur wordt geacht rapportages te verzorgen en subsidies veilig te stellen.’
Het zesjarig bestuurslidmaatschap van Jacobien Vreekamp heeft nooit op gespannen voet gestaan met haar werk voor het OM, zegt Boerstra. ‘Integendeel: officieren van justitie worden aangemoedigd om mee te draaien in de samenleving.’ In dit geval lag juist déze nevenfunctie voor de hand: als officier van justitie legt Vreekamp zich vooral toe op ‘high impact crimes en discriminatie’.
Te weinig rekenschap
Dat neemt niet weg dat het OM zich misschien te weinig rekenschap heeft gegeven van de beeldvorming die nu rondom de afwikkeling van de zaak-Akwasi is ontstaan, erkent Boerstra. ‘Misschien moeten we dit in de toekomst anders doen.’ Volgens jurist Theo Hiddema, Kamerlid voor Forum voor Democratie, getuigt deze reactie van de wereldvreemdheid van het justitieel apparaat. ‘Wat een afzichtelijk dédain voor logisch wantrouwen tegen deze officier van justitie’, schreef hij op de Facebookpagina van FvD. ‘Dit sepot van Akwasi stinkt als z’n woordbraaksel. Dat krijg je ervan als je als officier van justitie in z’n keuken rondhangt.’
Sven Brinkhoff, hoogleraar strafrecht aan de Open Universiteit, zei tegen de NOS dat de combinatie van Vreekamps hoedanigheden inhoudelijk weliswaar niet problematisch is, maar dat het ‘achteraf misschien wel onhandig is’ dat het besluit om Akwasi niet te vervolgen door haar is ondertekend. ‘Mensen die boos zijn over het besluit kunnen er een bevestiging in zien dat dit geen zuivere beslissing is geweest.’
Om dezelfde reden dringt het CDA-Kamerlid Chris van Dam, zelf oud-officier van justitie, aan op ‘heroverweging’ van het sepot. Hij twijfelt niet aan de goede bedoelingen van het OM, en heeft op zich ook geen bezwaar tegen een voorwaardelijk ontslag van rechtsvervolging. ‘Maar het beeld dat ontstaat – rond dit gepolariseerde thema – is niet goed’, twitterde hij.
De parketleiding van Amsterdam heeft vanwege de ophef besloten Vreekamp af te halen van een zaak rond opruiende en discriminerende Facebookteksten die maandag dient. Vreekamp behoudt ‘alle vertrouwen’. ‘Maar de strafzaak moet centraal staan, en niet de officier van justitie.’
Overigens is het niet uitgesloten dat Akwasi alsnog zal worden vervolgd. Als een of meerdere van de 44 mensen die eerder aangifte hebben gedaan tegen Akwasi nu bezwaar maken tegen zijn voorwaardelijk ontslag van rechtsvervolging, zal het OM mogelijk op zijn schreden moeten terugkeren.