Het wonderbaarlijke nachtleven van de kolibrie

Kolibries hadden al één record op hun naam staan, het hoogste metabolisme van de gewervelde dieren. Maar liefst 77 keer hoger dan dat van een gemiddelde persoon. Daardoor moeten ze bijna aan één stuk door eten. Als het ’s nachts afkoelt, krijgen deze hyperactieve vogeltjes het echter moeilijk om hun normale lichaamstemperatuur te handhaven. Het kost hen gewoonweg te veel energie. Om de ijzige nachten op 3800 meter hoogte toch te kunnen overleven ontwikkelden ze een opmerkelijke eigenschap. Ze koelen zich af tot buitengewoon lage temperaturen.

Dit doen ze om hun metabolisme te vertragen met 95%, wat hen tegen de honger beschermt. Want hoe dichter hun temperatuur aanleunt tegen de buitenlucht, hoe minder energie ze moeten investeren in zaken zoals het behouden van een normale hartslag en warm blijven. En dat levert spectaculaire cijfers op. Zo vertraagt hun hartslag van 1200 slagen per minuut tot 50. En hun lichaamstemperatuur zakt gemiddeld tot een 5 à 10°C. De zwarte metaalstaartkolibrie haalde zelfs 3,3°C. Dat is de laagste temperatuur ooit opgemeten bij vogels en (niet-overwinterende) zoogdieren. Dit komt overeen met een verschil van 26°C (of meer) ten opzichte van hun lichaamstemperatuur overdag. Bij de mens is een daling van 2°C al voldoende om onderkoeld te zijn.

In deze “mini-winterslaap” wordt de kolibrie volledig bewegingsloos en reageert hij op niets meer. Het afkoelen komt dus niet zonder risico, want de roerloze vogels vormen dan een gemakkelijke prooi. Gelukkig zijn er zo hoog in de bergen maar weinig roofdieren te vinden die een risico vormen. Eenmaal de ochtend aanbreekt in de Peruaanse Andes en de temperatuur de hoogte inschiet warmen de vogels zich snel op en zijn ze weer vertrokken voor een dag gevuld met onafgebroken maaltijden, waarna ze deze spectaculaire prestatie de volgende nacht terug gewoon herhalen.