Vluchtelingen op Lesbos in gevaar na besmetting met corona

De politie heeft kamp Moria  hermetisch afgesloten van de buitenwereld nadat bij een 40-jarige Somalische man corona werd vastgesteld. Met 13 duizend inwoners is het kamp overvol, er is maar plek is voor 2.900 mensen.

De kwetsbare inwoners – ouderen en mensen met onderliggende kwalen – zouden onmiddellijk geëvacueerd moeten worden om te voorkomen dat ze besmet raken, zeggen hulporganisaties die actief zijn op het eiland. Artsen zonder Grenzen noemt de plotselinge lockdown ‘levensgevaarlijk’. ‘Mensen worden nu opgesloten in het kamp, waar ze geen afstand van elkaar kunnen houden en waar onvoldoende water is om de juiste hygiënemaatregelen te nemen’, zegt projectcoördinator Caroline Willemen. ‘Zo kan het virus zich snel verspreiden.’

Woensdag gebeurde waar hulporganisaties al maanden voor vreesden: een man die in een tent in een olijfgaard woont, buiten de officiële hotspot van het immense kamp, werd positief getest op corona. Hij is opgenomen in het ziekenhuis in de hoofdstad Mytilini. Zijn contacten in het kamp worden nu nagegaan. Er zouden al tweeduizend kampbewoners zijn getest. 

Terug naar Moria

De besmette Somaliër had een asielstatus verkregen, en was naar het kamp teruggekeerd uit Athene, omdat hij niet zou hebben kunnen aarden in de Griekse hoofdstad. Op het vasteland van Griekenland verblijven meer dan 100 duizend illegale migranten en statushouders in overvolle opvangkampen en geïmproviseerde woningen of kraakpanden. Steeds meer van hen belanden op straat.

De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR liet in juni weten zich zorgen te maken over het beleid van de nieuwe rechts-conservatieve Griekse regering, die duizenden statushouders uit hun beschermde woningen zet. Deze woningen zijn de afgelopen jaren met EU-steun gehuurd voor gezinnen en kwetsbare asielzoekers. Zij moeten volgens de Griekse regering nu plaatsmaken voor asielzoekers van de eilanden en op eigen benen staan of zich melden bij de Griekse sociale instanties. Maar volgens de UNHCR hebben die te weinig capaciteit om de statushouders te begeleiden.

De besmetting heeft een angstgolf teweeggebracht in het kamp, vertellen hulpverleners vanuit Lesbos. ‘Iedereen draagt maskers, maar er is niet genoeg water om je handen te wassen’, zegt een Afghaanse vluchteling vanuit Mytilini, die zelf niet langer in het kamp woont sinds hij voor een hulporganisatie werkt en asiel heeft gekregen in Griekenland. ‘Ik was er eergisteren en iedereen is gestrest omdat je geen afstand kunt nemen.  En dat terwijl je dagelijks uren in de rij moet staan voor voedsel en om naar de douche en wc te gaan.’

Caroline Willemen van Artsen zonder Grenzen noemt de situatie ‘hallucinant’. ‘Hoe kun je dit de vluchtelingen aandoen die al veel stress hebben? Ze zitten nu de hele dag bij elkaar gepropt in hun tentje bij een hitte van 35 graden. Ze kunnen geen boodschappen doen, hun kinderen niet meenemen naar het strand. Het is pure discriminatie. Want in Mytilini, waar ook meer dan honderd besmettingen zijn geconstateerd, gelden geen restricties.’

Bureaucratie

De frustratie bij Artsen zonder Grenzen is extra groot omdat het speciale covid-19-centrum dat de organisatie in mei had geopend om voorbereid te zijn op een epidemie, eind juli door de lokale autoriteiten werd gesloten. Na klachten over het nieuwe centrum van eilandbewoners bleken de vergunningen niet in orde. Die konden niet worden aangevraagd doordat het kantoor destijds wegens corona was gesloten. ‘We staan als hulporganisatie niet boven de wet, maar we hadden erop gerekend dat de autoriteiten de gezondheid van de vluchtelingen zou verkiezen boven onnodige bureaucratie’, zegt Willemen. ‘Bovendien namen wij ook werk uit handen van het ziekenhuis in Mytilini.’

Bij een uitbraak is er nu geen mogelijkheid om inwoners van het kamp te isoleren en te behandelen, zegt de artsenorganisatie, die bij Moria nog wel een kliniek voor medische basiszorg exploiteert. Artsen zonder Grenzen is nu gevraagd een nieuw containerhospitaal te runnen, dat op verzoek van de Griekse overheid door Nederland is geschonken. Hulpverleners op het eiland vinden dat er sprake is van kapitaalvernietiging en onnodige vertraging door eerst het ene hospitaal af te breken en vijftig lokale zorgverleners te ontslaan en nu een paar kilometer verderop een nieuw hospitaal te bouwen. ‘Dat is frustrerend’, zegt Willemen, ‘maar we zijn hier omdat er humanitaire nood is, dus als ze ons vragen om hulp te verlenen zeggen wij geen nee.’