Volledig interview met Assad: "Europa doet gewoon wat de Amerikanen willen"

Vorige maand zijn Rusland, Iran en Turkije het eens geraakt over een controlemechanisme voor het staakt-het-vuren in Syrië. Volgens Assad is er meer nodig dan dat. "Hoe kunnen we de terroristen tegenhouden? Hoe kunnen we een eind maken aan de steun die ze krijgen van landen als Turkije, de Golfstaten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten? Pas dan kan je praten over een politieke procedure."

Assad beoordeelt Astana (in die Kazachse stad vond het Syrië-overleg vorige maand plaats) als positief. "Want het ging over de eenheid van Syrië en de Syriërs die zelf over hun toekomst beslissen."

Echte vredesonderhandelingen waarbij alle partijen betrokken worden, lijken nog altijd toekomstmuziek. "Als je over terroristen praat, als je over Al Qaeda, al-Nusra of IS praat, denk ik niet dat zij bereid zullen zijn tot enige dialoog." Mocht u het nog niet hebben begrepen: Assad is niet bereid om met rebellen te praten, want voor hem zijn dat terroristen. "Maar iemand die op individuele basis van koers wil veranderen, willen we wel accepteren en amnestie geven. Als hij maar terugkeert naar een normaal leven en ontwapent."

Dat België deelneemt aan de Amerikaanse alliantie die ook in Syrië IS bestrijdt, kan de Syrische president niet echt appreciëren. "Het gaat om een operatie waarvoor geen toestemming van de Syrische regering is gevraagd. Dat is een schending van onze soevereiniteit." Enig nut heeft die strijd volgens hem al evenmin. "Ze hebben ook niet kunnen voorkomen dat Syrische burgers door IS werden gedood."

Aan buitenlandse hulp bij de heropbouw van zijn land na de oorlog heeft Bashar al-Assad geen boodschap. "De Europese Unie steunt de terroristen in Syrië van bij het begin. Ze kunnen niet tegelijk vernielen en heropbouwen." Naar eigen zeggen is hij wel bereid om buitenlandse hulp te aanvaarden, op voorwaarde dat er eind komt aan de steun aan de rebellen, die hij steevast terroristen noemt.

Hoe dan ook heeft hij geen hoge dunk van de EU. "Je moet het over de Verenigde Staten hebben. Europa volgt gewoon wat de Amerikanen willen. Zij bestaan niet als onafhankelijke landen."

In die Verenigde Staten meent Assad wel een kentering waar te nemen, na het aantreden van de nieuwe president Donald Trump. Die heeft aangegeven vriendelijker voor Moskou te willen zijn. "Maar we moeten nog wachten", aldus Assad. "Het is nog te vroeg. We denken wel dat meer samenwerking tussen de Verenigde Staten en Rusland positief kan zijn voor de rest van de wereld, ook voor Syrië."

Bashar al-Assad staat niet bepaald bekend als een democratisch staatsman. Dat is trouwens een van de oorzaken van de opstand tegen zijn bewind, in 2011. Is hij dan bereid een stap opzij te zetten in ruil voor vrede in zijn land? "Als de Syriërs een andere president zouden kiezen, zou ik de facto een stap opzijzetten", luidt het ietwat cynische antwoord. Daarvan is overigens nog lang geen sprake, wegens gebrek aan vrede. "Als je de steun van het volk niet hebt, kan je in Syrië niets bereiken, zeker niet in een oorlog. Je hebt de steun van het volk nodig om de veiligheid en de stabiliteit terug te brengen."

Assad ontkent dat zijn familie Syrië als eigendom zou beschouwen. "President Assad (zijn vader Hafez al-Assad, nvdr.) had geen wettelijke opvolger. Hij is overleden en ik werd verkozen. Mocht hij mij als zijn opvolger hebben gewild, zou hij mij verantwoordelijkheid hebben gegeven."

Hiermee geeft Assad een erg eigenzinnige interpretatie aan de geschiedenis. Het klopt dat hij als arts aanvankelijk andere ambities nastreefde, maar na de dood van zijn oudere broer Bassal in 1994 keerde hij vanuit Londen terug naar Syrië om zich voor te bereiden op zijn toekomstige rol als president.

Conclusie: als het van Bashar al-Assad zelf afhangt, blijft hij nog een tijdje aan het roer.

Collega Jens Fransen was in Syrië in het zog van een delegatie met onder meer Kamerlid Filip Dewinter van Vlaams Belang. Het lijkt erop dat Assad en Dewinter objectieve bondgenoten zijn bij de strijd tegen het moslimextremisme van IS.

"Het belangrijkste aan dit soort bezoeken is niet dat je nieuwe vrienden maakt", relativeert Assad. "Het zijn mijn bondgenoten niet. Ze komen naar hier om te zien wat er gebeurt. Zij zijn de bondgenoten van het Belgische volk. Zij komen naar hier, omdat de Belgische regering blind is voor wat er gebeurt."

"Dergelijke delegaties zijn de enige ogen die jullie hier hebben. Jullie regering zou die ogen ook kunnen hebben."

• Hoofdredacteur Inge Vrancken geeft vanavond in "De wereld vandaag" op Radio 1 uitleg bij de omstandigheden waarin dit interview tot stand is gekomen.
• Interviewer Jens Franssen en oorlogsverslaggever Rudi Vranckx geven om 19 uur duiding in "Het journaal" op Eén en in "Terzake", om 20 uur op Canvas.
• En in "De afspraak" laten Arabist Chams Eddine Zaougui en politiek journalist Bart Brinckman van De Standaard er hun licht over schijnen, om 20.30 uur op Canvas.