Opinie: Wanneer je gebruikmaakt van het recht op vrijheid van meningsuiting, moet je leven met tegenspraak
Het recht op vrijheid van meningsuiting garandeert dat politici, journalisten, columnisten, activisten en burgers in het algemeen zonder vrees voor vervolging hun mening tot uitdrukking kunnen brengen. Maar wanneer je van dat recht gebruikmaakt, moet je leven met tegenspraak. Dat een columnist van deze krant mij aanklaagt omdat ik een recente column van hem racistisch heb genoemd, is dan ook wrang.
Er zijn recent veel woorden gewijd aan de zogenaamde ‘cancel culture’. In een open brief in De Telegraaf, mede ondertekend door Thierry Baudet, stond geschreven dat ‘we de vrijheid van meningsuiting niet moeten laten kapen door […] radicale groepen die (institutioneel) racisme zeggen te willen bestrijden’.
De open brief toont de hypocrisie in het verhitte Nederlandse debat. Enerzijds zijn er minderheden − jonge vrouwen, mensen van kleur, mensen met een immigratie achtergrond − die van hun vrije meningsuiting gebruikmaken om racisme en seksisme te benoemen. Anderzijds zijn er vertegenwoordigers van de dominante witte en mannelijke groep in Nederland die, zich beroepend op de bescherming van de vrije meningsuiting, eisen dat die tegenspraak wordt beteugeld.
Diezelfde hypocrisie heeft ook de Volkskrant bereikt. 22 juli jl. verscheen een column van de hand van Max Pam in de krant met de kop ‘Tegen empathie’. Daarin filosofeert hij over het nut van empathie, beginnend en eindigend met zinnen over hoe witte mensen zich verhouden tot zwarte mensen in Nederland. Hitler beriep zich ook op empathie, zo stond geschreven. Empathische mensen zouden ‘over het algemeen’ agressiever zijn, zo stond geschreven. Dát zou het omtrekken van standbeelden door antiracisten kunnen verklaren, zo stond geschreven.
Op Twitter, waar ik vaker tegenspraak bied omdat ik hoop dat de krant, mijn oude krant, er beter van wordt, noemde ik het een racistisch stuk. Geschreven en gemaakt voor mensen die of niet willen dat onze samenleving fundamenteel verandert in een samenleving waarin iedereen vrij is, of niet voorbij hun eigen geprivilegieerde positie kunnen kijken. Als reactie op mijn tweet schreef Pam in zijn meest recente column dat hij juridische stappen heeft ondernomen en in zijn naam Peter Plasman aangifte heeft laten doen. Dat is wrang.
De discussie over de vrijheid van meningsuiting, in een tijd waarin minderheden van zich laten horen en extreemrechts steeds scherpere woorden kiest, speelt in veel landen. In een buitengewoon emotionele speech, toen de discussie over de vrijheid van meningsuiting ook aanzwol in Duitsland, zei Angela Merkel dat wanneer je de vrijheid bezigt om je mening te uiten, ‘je moet leven met het feit dat er tegenspraak zal zijn’.
In dezelfde speech gaf Merkel te kennen dat er grenzen zijn aan de vrijheid van meningsuiting en dat we ons hebben te verzetten tegen het misbruik van die vrijheid om haat te spuien. Ze noemde daarbij geen namen en rugnummers, maar het was duidelijk dat het haar ging om de xenofobe en racistische retoriek van AfD, de Duitse evenknie van FvD en PVV.
Dat verzet neem ik ter harte. En mede daarom maak ik gebruik van mijn vrije meningsuiting om het te benoemen wanneer de krant, met honderdduizenden abonnees, racistische meningen afdrukt. Want het staat iedereen vrij zijn mening te uiten. Het hoeft alleen niet altijd te worden afgedrukt en het verdient hoe dan ook tegenspraak. Black Lives Matter en dat zou de krant moeten omarmen.
Als je als columnist niet wil horen dat je columns racistisch zijn, moet je geen aangifte doen maar stoppen met het schrijven van racistische columns. Dat lijkt me sowieso het beste voor een krant.
Sybren Kooistra heeft een campagnebureau en is voormalig Volkskrant- journalist.