De val van Loekasjenko lijkt een kwestie van tijd

Ze heeft overal kippenvel en in haar ogen staat ontzag te lezen. “Dit is de geboorte van een volk”, weet de 35-jarige Aleksandra zeker. “Nog nooit heb ik zo veel mensen bij elkaar gezien. En we zijn onderling zo met elkaar verbonden.”

Wit-Rusland schrijft geschiedenis. Zondag, op het hoogtepunt van de dag, zijn volgens lokale media meer dan 200.000 mensen op de been bij de overwinningszuil, een centrale plek in de hoofdstad Minsk. En dat is maar een van de pleinen en parken waar de mensen heen stromen. 

Ook in de buitenwijken, de provinciesteden en in de dorpen zijn mensenmassa’s bijeen, die zwaaien met de wit-rood-witte oppositievlag. De politie en de ordetroepen, die afgelopen week snoeihard optraden en duizenden mensen arresteerden, zijn nergens te bekennen.

‘Wij gaan voor de waarheid’

“Als je me vorige week had gezegd dat dit zou gebeuren, had ik je niet geloofd”, aldus Aleksandra, personeelsmanager bij een bank en lid van een groep demonstranten die elkaar kennen van de dansclub. Ze wil spreken op voorwaarde van anonimiteit: je weet niet hoe actief de veiligheidsdiensten nog zijn, die de burgers volgen, intimideren en om het minste of geringste oppakken. 

Die ochtend hebben de groepsleden in de dansclub spandoeken gemaakt, met teksten gericht tegen president Loekasjenko, die nu 26 jaar regeert: ‘Je hebt verloren’, ‘Wij gaan voor de waarheid’, en ‘Tribunaal’. “Ik leef al zo lang. Waarom maak ik zoiets groots nu pas mee?”, vraagt Aleksandra zich af.

Hoewel ook vandaag elke leiding of formele organisatie ontbreekt, verloopt de massale mars zonder problemen. Toespraken worden niet gehouden, muziek is er ook niet. En dus is het soms bijna stil, ook al staan er tienduizenden mensen dicht op elkaar gepakt. Maar telkens zwelt het scanderen dan weer aan: ‘Oechody , ofwel ‘Ga weg’, ‘Leve Belaroes’, en ‘Overwinning’. 

Er is vreugde, maar ook woede, verdriet en onzekerheid

Het geluid kaatst over en weer, van heuvel tot heuvel, van straat tot straat, terwijl de auto’s op de brede toegangswegen naar het centrum voortdurend claxonneren. Sommige leden van de groep gaan op hun rug liggen, met gesloten ogen, om de geluiden over zich heen te laten stromen.

Het is niet alleen vreugde en hoop wat ze voelen. Er is ook woede, verdriet en onzekerheid. De 38-jarige Viktoria loopt met haar twee meisjes Marta (5) en Marina (3) achteraan mee. “We hebben lang getwijfeld of we ze mee zouden nemen”, zegt ze. “Maar ik loop nog liever gevaar dan dat ik nog langer in een leugen leef.” 

Viktoria kent een van de demonstranten die afgelopen week werd opgepakt en nu wordt vermist. “We weten niet waar hij is.” Ze huilt. Van zeker zeventig mensen weet niemand waar ze zijn. De vrees is dat ze doodgemarteld zijn.

Die ochtend had president Loekasjenko nog een speech gehouden. Hij kwam op in een witte blouse, waarin hij plomp oogde. Zijn publiek bestond uit mensen die in bussen vanuit de provincie waren aangevoerd. Ze juichten hem zonder veel enthousiasme toe. “Ik gaf mijn beste jaren aan dit land”, sprak de leider getergd. “Nu willen ze dat ik criminelen en bandieten vrijlaat. Ze zullen ons en onze kinderen doden.”

In de middag komen de autoriteiten met een persbericht dat buurland Rusland klaar zou zijn ‘noodzakelijk steun’ te verlenen. Maar Alyna (29), die bij een Russisch IT-bedrijf werkt, gelooft niet in een militaire inval. “Waarom zouden ze? We hebben niks tegen Rusland. Poetin zal gewoon samenwerken met een nieuwe regering”, denkt ze.

Het zijn vragen die momenteel niet leven bij de Wit-Russen, benadrukt Alyna. “Het belangrijkst is nu dat de regering vertrekt. Dat ik in een land leef waar ik niet meer bang hoef te zijn.”

NB: De volledige namen van Aleksandra en Alyna , Viktoria zijn bekend bij de redactie.

Lees ook: Hoe Loekasjenko is gegijzeld door zijn eigen systeem

Dat de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko de protesten in eigen land hardhandig neerslaat, ligt afgaand op zijn verleden in de lijn der verwachting. Het past in de regeerstijl die hij al ruim een kwart eeuw hanteert.