Direct naar artikelinhoud
kieskompas

Programma's CDA en VVD zijn dat van PVV genaderd

Programma's CDA en VVD zijn dat van PVV genaderd

CDA en VVD staan nu zo dicht bij de PVV dat ze daarmee heel goed zouden kunnen regeren, blijkt uit het Kieskompas.

Inhoudelijk liggen de verkiezingsprogramma's van PVV en CDA zó dicht bij elkaar dat het eigenlijk merkwaardig is dat het CDA de PVV bij voorbaat uitsluit om mee te regeren. Ook het programma van de VVD komt dicht in de buurt van dat van de PVV.

Dat blijkt uit een uitgebreide wetenschappelijke analyse van de verkiezingsprogramma's en een nadere aanvulling die politieke partijen hebben aangeleverd aan Kieskompas.

"Het verschijnsel van contamination, van besmetting met populistische thema's is een in de politicologie bekend verschijnsel. Uit de analyse van de verkiezingsprogramma's blijkt dat het in Nederland ook plaatsvindt.

De partijprogramma's van CDA en VVD zijn in culturele zin opgeschoven naar de conservatieve kant", zegt André Krouwel, universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en geestelijk brein achter het Kieskompas, een online stemhulp die vanaf vandaag beschikbaar is.

De partijprogramma's van CDA en VVD zijn in culturele zin opgeschoven naar de conservatieve kant
André Krouwel

Twijfelt u nog op welke partij u moet stemmen? Vul hier het Kieskompas van Trouw in.

PvdA-programma rechtser

Hij stelt vast dat de PVV van deze partijen inhoudelijk het minst veranderde, al schuift ook die in culturele zin op naar een nóg conservatievere kant. De verschuiving van CDA en VVD heeft vooral te maken met hun stevige standpunten op thema's als immigratie en integratie, analyseert Krouwel.

Aan de andere kant van het spectrum blijkt dat het programma van de PvdA economisch rechtser en cultureel conservatiever is dan dat in 2012. Mogelijk is dat een gevolg van de EU-kritische koers die partijleider Lodewijk Asscher is gaan voeren.

Ook kan het een erfenis zijn van de afgelopen regeerperiode. "Het is voor de PvdA ook wat ongeloofwaardig om heel erg naar links te trekken, na vier jaar regeren met de VVD", zegt Krouwel.

Met uitzondering van de PvdA, die in 2017 haar kiezers in het midden van het politieke spectrum denkt te vinden, en de ook in het midden gepositioneerde ChristenUnie zijn alle partijen radicaler dan ze in 2012 waren. Het politieke landschap is daardoor nog sterker gepolariseerd. Vooral de SP trok naar links, terwijl de PVV juist conservatiever werd en de VVD rechtser.

Het is voor de PvdA ook wat ongeloofwaardig om heel erg naar links te trekken, na vier jaar regeren met de VVD
André Krouwel

Volk en natie

"Economische vraagstukken, zoals die vier jaar geleden nog een bepalende stempel drukten op de verkiezingen, zijn in 2017 verknoopt geraakt met de vraag waar Nederland als natie en de Nederlanders als volk naartoe op weg zijn en wie er wel en niet bij horen", legt Krouwel uit.

Hij ziet dat partijen die een economisch links verhaal hebben in cultureel opzicht meer openheid tentoonspreiden, terwijl partijen die zich economisch rechts opstellen juist een gesloten, conservatieve positie innemen.

Om te laten zien wat hij bedoelt, plaatste Krouwel de partijen in een zogenaamd 'landschap'. Hij deed dat ook in 2006, 2010 en 2012. Aan de opeenvolgende landschappen is goed te zien hoe de partijen van positie veranderden. Het landschap geeft bijvoorbeeld goed aan hoe de afstand tussen GroenLinks, D66 en de PVV is toegenomen.

Kieskompas is een aan de VU gelieerd bureau dat de afgelopen tien jaar in samenwerking met Trouw een online stemhulp ontwikkelde. 

Het Kieskompas is geoptimaliseerd voor gebruik op onze nieuwe site. Klik hier om naar onze nieuwe site te gaan.

De afstand tussen GroenLinks, D66 en de PVV is toegenomen