Een volle kroeg, een kerkdienst of gewoon thuis. Overal kun je besmet raken met het coronavirus. Het RIVM probeert in samenwerking met GGD's zo goed mogelijk in kaart te brengen waar mensen besmet raken. Dat blijkt mede door de toename van het aantal besmettingen steeds moeilijker. En dat is een probleem.
Sinds 4 mei wordt bij mensen die positief testen op corona onderzoek gedaan naar waar iemand vermoedelijk is besmet. Het aandeel besmettingen waarbij duidelijk wordt wat de bron is, wordt steeds kleiner. Dat blijkt uit een analyse van RTL Nieuws.
Op 7 juli was van 56 procent van alle gevallen sinds 4 mei een bron bekend, inmiddels is dat voor het eerst minder dan de helft. Bij het grootste deel is dus geen locatie bekend. Dat kan zijn omdat het onderzoek niet is gedaan of niets heeft opgeleverd, maar ook omdat mensen weigeren mee te werken en contacten verzwijgen.
Aandeel besmettingen met bekende bron neemt af
Verdedigingslinie
Door het bron- en contactonderzoek dat de GGD's na een besmetting uitvoeren, komen veel zogeheten clusters van besmettingen in beeld en kan er snel gehandeld worden. Zo kan bijvoorbeeld een café of school tijdelijk gesloten worden en kan aan bezoekers gevraagd worden zich te laten testen.
Als het aandeel besmettingen stijgt waarvan de bron niet bekend is, is dat een aanwijzing dat het virus niet meer onder controle is. Een zorgelijke ontwikkeling volgens voormalig hoofd van de Inspectie voor Gezondheidszorg Wim Schellekens. "Dat betekent dat er in de gemeenschap besmettingen plaatsvinden die buiten ons zichtveld vallen. Dan komt er een golf aan nieuwe besmettingen en dan kunnen de GGD's het echt niet meer aan."
"Het bron- en contactonderzoek is onze verdedigingslinie. Als de GGD's het niet meer aankunnen hebben we echt een heel groot probleem, want dan breekt de dijk door. Als we dit niet beter aanpakken verliezen we controle en zijn we weer terug in maart."
'Nog geen verloren zaak'
In maart bleek namelijk al snel dat van veel mensen die positief getest waren geen bron achterhaald kon worden. Op dat moment werd het arbeidsintensieve bron- en contactonderzoek afgebroken en was de controle op verspreiding van het virus zoek. Het was een van de redenen voor lockdownmaatregelen.
Eerder deze week gaven de GGD's in Amsterdam en Rotterdam aan dat zij op dit moment vanwege de vele nieuwe besmettingen en beperkte capaciteit de handen vol hebben aan het bron- en contactonderzoek. Alarmerende geluiden, maar volgens Schellekens is het tij nog wel te keren. "Het is nog geen verloren zaak. Het kabinet moet nu heel duidelijk maken hoe dit verdedigingsmechanisme werkt, hoe de GGD moet functioneren en wat het belang is van deelname aan het bron- en contactonderzoek."
Vertekend beeld
Bij de besmettingen waarvan op dit moment wel een bron bekend is, gaat het veelal om een huisgenoot. Een bron die vrij snel te achterhalen is. Als je partner of kind eerst het coronavirus kreeg, is het logisch te veronderstellen dat jouw besmetting via die weg heeft plaatsgevonden. Maar waar je partner of kind daarvoor besmet is geraakt, is vaak moeilijker na te gaan.
Daarom kunnen de cijfers vertekenen van de bronnen die wel bekend zijn. De thuissituatie is verreweg de grootste groep (45 procent van de te herleiden besmettingen), maar dus ook de groep die het eenvoudigst te achterhalen is. Want wat als je niemand kent die het virus heeft en je hebt bijvoorbeeld gereisd met de trein, je hebt boodschappen gedaan, of je hebt gewerkt op kantoor, dan kan het zomaar op één van die plekken gebeurd zijn.
Stijging besmettingen in openbaar leven
Kunnen we dan verder niets met de cijfers? Dat ook weer niet. Wanneer je de ontwikkeling over een aantal weken op een rij zet, kun je zien of er bijvoorbeeld meer of minder mensen besmet raken op het werk of na een horecabezoek. Die getallen geven een inzicht in verspreiding buitenshuis.
Zo zijn er met het groeien van het aantal besmettingen in totaal ook steeds meer besmettingen te herleiden naar bijvoorbeeld bedrijven, medereizigers, horecazaken of kerkdiensten. Denk bijvoorbeeld aan clusters in een kroeg in Hillegom, een moskee in Bergen op Zoom en een studentenvereniging in Amsterdam.
