Vanaf nu speelt Trump een alles-of-niets-spel
VS-president Donald Trump lijdt een gevoelige nederlaag nu een beroepshof in Californië de opschorting van zijn omstreden inreisverbod voor inwoners van zeven moslimlanden handhaaft. Voor het eerst waarschuwden rechters de president ook dat hij niet boven de grondwet staat. 'See you in Court', tweette een boze Trump, die zijn strijd moet verleggen naar het Hooggerechtshof. Een 'alles of niets'-scenario.
De drie rechters uit het Federale Beroepshof van Californië (het zogeheten '9th Circuit') verwierpen met klem het regeringsargument dat de opschorting van het inreisverbod ongedaan moest worden gemaakt 'om redenen van nationale veiligheid'. “De regering heeft geen enkel bewijs geleverd dat een inwoner uit één van de landen (Iran, Irak, Libië, Somalië, Soedan, Syrië en Jemen ) een terreuraanval ondernam in de VS.”
De rechters namen het publieke belang als maatstaf. “Het volk heeft een sterk belang in nationale veiligheid en de mogelijkheid van een verkozen president om beleidsdaden te stellen”, schreven ze, “maar het volk heeft ook belang bij vrij reizen, bij het voorkomen dat families gescheiden raken en gevrijwaard blijven van discriminatie”. Tegelijk spraken ze zich nog niet ten gronde uit of het inreisverbod specifiek moslims discrimineert.
De rechters gaven wel de staten Washington en Minnesota gelijk, die geklaagd hadden dat het inreisverbod grote schade toebracht aan hun universiteiten – waar zowel buitenlandse studenten als professoren noodgedwongen afwezig moesten blijven omdat ze vastzaten in hun moederland.
Zonder meer het opmerkelijkst was de waarschuwing van de beroepsrechters dat zij wel degelijk een controlerende taak hebben over de macht van de president, wiens regeringsadvocaten aanvoerden dat zijn beslissingen over migratie en nationale veiligheid 'onherzienbaar' zijn. In hun vonnis schreven ze dat deze positie “indruist tegen de fundamentele structuur van onze grondwettelijke democratie.” Een scherpere les over de scheiding der machten kreeg Trump tot dusver nog niet.
De idee dat presidentiële beslissingen over nationale veiligheid 'onherzienbaar' zijn druist in tegen de fundamentele structuur van onze grondwettelijke democratie
Hun impliciete kritiek op de vele tweets en uitspraken waarin president Trump de rechterlijke macht hun recht op rechtspraak ontzegt, lijkt weinig indruk te hebben gemaakt op de president. 'See you in court, the security of our nation is at stake', tweette @RealDonaldTrump, die later verklaarde dat de rechters 'een politieke beslissing' namen.
Daarmee gaat de confrontatie tussen de uitvoerende en rechterlijke macht in de VS een nieuwe fase in. Toch zijn de opties van de president stilaan uitgeput. Vanaf nu speelt hij een alles-of-niets-spel.
Twitter bericht wordt geladen...
Hooggerechtshof
Het ministerie van Justitie kan nu in theorie nog het volledige Beroepshof van het 9th Circuit vragen om een nieuw oordeel te vellen. Maar alles wijst er op dat de regering eerstdaags naar het Hooggerechtshof stapt, dat dan mogelijk volgende week al met een tussenoordeel kan komen. Trump neemt dan wel een groot risico. Omdat de nieuwe opperrechter, Neil Gorsuch, nog niet bekrachtigd is door de Senaat zullen de acht andere Justices van het Supreme Court zo goed als zeker vier tegen vier stemmen - volgens hun ideologische achtergrond. Dan zou een langdurige impasse kunnen volgen. Geeft een meerderheid hem toch gelijk, dan geven ze de president munitie om het inreisverbod van negentig dagen te verlengen. Krijgt hij ongelijk, dan lijdt Trump onherstelbaar gezichtsverlies aan het begin van zijn presidentschap.
Krijgt hij ongelijk, dan lijdt Trump onherstelbaar gezichtsverlies aan het begin van zijn presidentschap
In de politieke wereld liepen de eerste reacties langs partijlijnen. Democraten reageerden verheugd. “Het inreisverbod wortelde in intolerantie, en belangrijker, is illegaal”, zei Huis-afgevaardigde Karen Bass. “Wij zullen niet stoppen.”
Republikeinen van hun kant vervoegden Trump. “De rechtbanken zouden de nationale veiligheidsbeslissingen van de president niet in twijfel mogen trekken”, zei senator Tom Cotton uit Arkansas. Hij maakte zich sterk dat het Hooggerechtshof de president zal volgen. “Dit misleidend vonnis komt uit het Negende Circuit, de meest linkse rechtbank in Amerika, en het meest verworpen rechtbank door het Supreme Court. Ik heb vertrouwen dat de regering het uiteindelijk zal halen.”
Goed nieuws voor reizigers, niet voor vluchtelingen
Voor reizigers uit de zeven betrokken landen is de nieuwe opschorting goed nieuws. Zij mogen hun reisplannen voortzetten, al blijven er veel mensen last hebben omdat toegekende visa met een pennentrek werden ingetrokken toen het inreisverbod nog van kracht was. Volgens het State Department zijn zo'n 60.000 visa geannuleerd.
Voor vluchtelingen is er minder goed nieuws. Het federale hof sprak zich niet uit over Trumps bepaling, uit hetzelfde decreet als het inreisverbod, dat het aantal vluchtelingen in het begrotingsjaar 2017 beperkt moet worden tot 50.000 – liefst 60.000 minder dan ex-president Obama jaarlijks toeliet tot de VS. Omdat sinds het begin van het begrotingsjaar, op 1 oktober, al zo'n 34.000 vluchtelingen waren ingereisd betekent dit dat er dit jaar nog maar plek is voor 16.000 vluchtelingen.