Op het eerste gezicht lijkt dat een overbodige geste. Dankzij het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank kunnen bedrijven tegen zeer lage rentes lenen  een enkeling krijgt zelfs geld toe. Bovendien financieren zij hun investeringen tegenwoordig vooral uit de eigen winst, zo bleek vorige maand nog uit een analyse van De Nederlandsche Bank. Volgens het kabinet zijn er desondanks genoeg projecten waarvoor onvoldoende marktfinanciering beschikbaar is omdat de risico's te groot zijn. Als voorbeeld noemt het kabinet investeringen in duurzame energie.

Nationale Investerings Bank

Met de komst van Invest-NL gaat een breed gekoesterde wens in vervulling. Al in 2009 stelde de SP een 'Nationale Investerings Bank' voor. Die moest de kwakkelende economie uit het slop trekken. Vorig jaar juni haakte VNO-NCW op dit idee aan. Onder het motto 'NL Next Level' pleitte de werkgeversorganisatie voor een nationaal investeringsfonds. Dat zou uiteindelijk, met hulp van de staat, pensioenfondsen en verzekeraars 100miljard euro moeten bevatten.

Rond dezelfde tijd kwam oud-bankier Jeroen Kremers, samen met adviesbureau Oliver Wyman en advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek, met een minstens zo drastisch plan. Drie bestaande overheidsbanken zouden moeten fuseren tot één grote investeringsbank. Het betrof de nu nog zelfstandige Nederlandse Waterschapsbank (leent aan waterschappen, gemeenten en provincies), de Bank Nederlandse Gemeenten (leent aan overheden en onder meer instellingen van volkshuisvesting, gezondheidszorg) en de Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (financiert bedrijven en projecten in ontwikkelingslanden).

Vergeleken daarmee oogt het kabinetsplan een stuk bescheidener. Bovendien vindt een deel van de toekomstige activiteiten van Invest-NL, zoals het verstrekken van garanties voor economische activiteiten over de grens, nu ook al plaats. Toch toont het bedrijfsleven zich tevreden.

VNO-NCW hoopt dat met behulp van de 2,5miljard van de overheid private en institutionele investeringen tot wel 50miljard euro kunnen loskomen. 'Hiermee komt er in Nederland net als in bijna alle landen om ons heen  weer een nationale financieringsinstelling die helpt de structuur van onze economie te versterken', stelt de werkgeverslobby in een reactie.

Dijsselbloem presenteerde het plan vanmorgen met de ministers Kamp (Economische Zaken) en Ploumen (Buitenlandse Handel). Hiermee wordt op het laatste moment een belofte van het kabinet ingelost. Invest-NL moet dit jaar nog een kantoor openen in Amsterdam en op 1 januari 2018 volledig operationeel zijn. Er komen enkele honderden mensen te werken.

Wat zijn concrete projecten die door de oprichting van Invest-NL mogelijk worden en nu niet lukken?

'Neem energiebesparing en betere binnenklimaatbeheersing van de scholen in Nederland door dakisolatie en ventilatie. Dat is een rendabel project. Maar niet iedere schooldirecteur heeft de tijd dat te gaan ontwikkelen. Daarnaast is het moeilijk daar geld voor te vinden. Invest-NL kan dat als een project voor bijvoorbeeld honderd scholen gaan doen. Ook complexe projecten voor warmtenetten kunnen worden opgepakt. Daarnaast kan risicodragend vermogen worden verstrekt aan startende ondernemingen die nu tevergeefs aankloppen bij financiers en daarom uitwijken naar Amerikaanse venturefondsen waardoor zij uit Nederland verdwijnen. De Nederlandse economie doet het heel goed: een groei van 2 procent. Maar dat moeten we wel zien vast te houden.'

Daar zijn toch Europese potjes voor? Er is een Europese Investeringsbank. Daarnaast is door het Juncker Plan veel geld beschikbaar gekomen voor dergelijke investeringen.

'Daar krijgt Nederland nu niet veel van: 293 miljoen op een totale kredietverlening van 27,5 miljard: ruim 1 procent. Een van de oorzaken is dat die Europese financiering alleen mogelijk is met nationale co-financiering. Maar die is niet mogelijk als het om projecten gaat die worden gefinancierd uit de begroting. Andere landen hebben daarom een zogenoemde National Promotional Bank. Invest-NL vormt eenzelfde faciliteit.'

En dan het kapitaal. Waar komt het vandaan? Partijen zijn in de campagne al lekker aan het verdelen gegaan: 12,5 miljard voor het verlagen van de AOW tot 65 jaar, 2 miljard voor verpleeghuizen, 4,5 miljard voor het wegwerken van het eigen risico in de zorg, 1 miljard voor Groningen.

'Verschrikkelijk.'

En daar komt nog eens 2,5 miljard bij voor de oprichting van Invest-NL.

'Nee. Dat geld komt niet uit de begroting. Dat zal worden geleend op de kapitaalmarkt. Het komt wel bij de staatsschuld. Dat zou in vijf jaar moeten worden opgehaald. Maar als het in de beginfase heel goed gaat en er meteen al meer geld nodig is kan dat worden versneld.'

Prententieuze naam: Invest-NL

'Ik heb er wel over gedacht het DiDi te noemen: Dutch Investment Development Institute. Het zou ook eerbetoon zijn geweest aan Diederik Samsom die hier zo voor heeft gepleit. Maar dat doen we toch maar niet.'

Invest-NL moet een directie krijgen. Een mooie baan voor een minster die direct werkloos is.

'Nee. Ik ben niet bezig mijn eigen baan te creëren.'

U moet eerst de Griekse crisis nog oplossen. Mooi dat dit dossier is geregeld.

'Het is een misverstand dat er van een nieuwe Griekse crisis sprake zou zijn. Ik laat mij ook geen crisisgevoel aanpraten. De financiering van de Griekse schuld is met het derde programma van 86 miljard veiliggesteld. Het ziet er nu naar uit dat Griekenland dat geld niet eens allemaal nodig heeft. Dat is gunstig. Het is een voorwaarde dat het Internationaal Monetair Fonds meedoet. Niet alleen van Nederland maar ook Duitsland en andere landen. Financieel is het niet echt nodig. Maar het is wel een extra garantie dat het goed zit. Het IMF is nu afwachtend omdat het zo somber is over Griekenland. Te somber naar mijn mening. Maar gelukkig doen ze nog altijd mee aan de besprekingen met Athene.'