Wonderschone ruimtevlinder vastgelegd door ESO’s Very Large Telescope

Met zijn symmetrische uiterlijk, prachtige kleuren en subtiele patronen doet de gasbel denken aan een vlinder die langs de hemel fladdert.

De betreffende planetaire nevel die bekend staat als NGC 2899, is zo’n 3000 lichtjaar van de aarde verwijderd en bevindt zich in het sterrenbeeld Zeilen. Het object werd op 27 februari 1835 door de Britse astronoom John Herschel ontdekt. Maar die zag ‘m niet zo scherp als dat wij ‘m nu, dankzij een nieuw vervaardigde opname van ESO’s Very Large Telescope (VLT), mogen aanschouwen.

Meer over planetaire nevels
Anders dan hun naam suggereert, hebben planetaire nevels niets met planeten te maken. De eerste astronomen die deze vaak ronde objecten waarnamen constateerden slechts dat ze qua vorm op planeten lijken. Planetaire nevels ontstaan wanneer oude sterren met maximaal zes keer zoveel massa als onze zon het einde van hun leven bereiken, instorten en gaslagen – rijk aan zware elementen – uitstoten. De intense ultraviolette straling van de achtergebleven sterkern brengt deze gasschillen aan het gloeien, totdat hun gas zich na duizenden jaren zodanig over de ruimte heeft verspreid dat de gloed niet meer waarneembaar is. Hierdoor zijn planetaire nevels naar kosmische maatstaven relatief kortstondige verschijnselen.

Als je goed naar de onderstaande foto kijkt, zie je iets bijzonders. Want je hebt niet eens zo’n rijke fantasie nodig om in de foto een heuse vlinder te ontdekken. Met zijn symmetrische uiterlijk, prachtige kleuren en subtiele patronen doet deze gasbel denken aan een vlinder die langs de hemel fladdert. Het is een prachtig gezicht. Bovendien is het object nog nooit eerder zo gedetailleerd in beeld gebracht. Zelfs de zwakke randen van de planetaire nevel, die zich als een waas over de achtergrondsterren uitstrekken, zijn te zien.

Verbluffende foto van de planetaire nevel NGC 2899. De nevel lijkt wat weg te hebben van een vlinder. Afbeelding: ESO

Het object heeft twee sterren in zijn centrum. Wetenschappers denken dat deze dubbelster verantwoordelijk is voor het bijna symmetrische uiterlijk van de ruimtevlinder. Nadat de ene ster aan het einde van zijn leven was gekomen en zijn buitenste lagen had afgestoten, verstoorde de andere ster de uitstroom van het gas. Dat laatste heeft geresulteerd in de hier zichtbare tweelobbige vorm. Slechts ongeveer tien tot twintig procent van de planetaire nevels vertoont zo’n bipolaire vorm.

Hoge temperaturen
Het gasomhulsel van NGC 2899 reikt tot op een afstand van twee lichtjaar van zijn centrum. Zoals je op de foto kunt zien, steekt deze prachtige nevel helder af tegen de achtergrond van sterren van de Melkweg. Daarnaast lopen de temperaturen hier hoog op. Zo komen hier temperaturen voor van tienduizenden graden Celsius. Hoe? Deze hoge temperaturen zijn het gevolg van de intense straling van de moederster van de nevel. Deze zorgt ervoor dat het waterstofgas in de nevel als een roodachtige gloed om het blauw stralende zuurstofgas zichtbaar is.

FORS
De prachtige en zeer gedetailleerde foto van NGC 2899 is gemaakt met behulp van het FORS-instrument (FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph) van UT1; een van de vier 8,2-meter telescopen die samen ESO’s Very Large Telescope vormen. Dit instrument was één van de eerste instrumenten die op de VLT werd geïnstalleerd. Bovendien heeft het al meerdere prachtige opnamen en ontdekkingen van ESO op zijn naam staan. FORS heeft bijvoorbeeld bijgedragen aan waarnemingen van licht afkomstig van een bron van zwaartekrachtsgolven. Daarnaast heeft het instrument de eerst bekende interstellaire planetoïde onderzocht en is ingezet om diepgaand onderzoek te doen naar de fysica achter de vorming van complexe, planetaire nevels.

De nieuwe foto van de prachtige ruimtevlinder is gemaakt in het kader van het ESO Cosmic Gems-programma. Dit is een initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Dit programma maakt gebruik van de momenten waarop de waarnemingsomstandigheden niet optimaal zijn voor wetenschappelijke doeleinden. In plaats van niets te doen, laat het programma ESO-telescopen toe om visueel verbluffende foto’s te vervaardigen. Alle gegevens die daarbij worden verzameld blijven bewaard en worden via het wetenschappelijke archief van ESO ter beschikking gesteld.

Bronmateriaal

"Oogstrelende ruimtevlinder vastgelegd door ESO-telescoop" - ESO

Afbeelding bovenaan dit artikel:

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd