Geen werk en bijna dakloos: Amerikanen wacht een golf aan huisuitzettingen
Sinds vorige week moeten 25 miljoen werkloos geworden Amerikanen het doen zonder de 600 dollar extra uitkering per week die het Congres tijdelijk beschikbaar stelde. De gewone werkloosheidsuitkering is vaak niet genoeg om de huur van het huis te betalen. En dat betekent in de Verenigde Staten dan al snel: een huisuitzetting.
Wat een geluk voor de huurders in New Orleans dat de vier rechters die woningkwesties behandelen Afro-Amerikaanse vrouwen zijn. Dan wordt er, zegt huisvestingsadvocaat Amanda Golob, tenminste nog een beetje mild geoordeeld als een huisbaas zich meldt met een eis tot uitzetting. “Ze wijzen die eis niet altijd af, want in Louisiana heb je er als eigenaar gewoon recht op. Maar in plaats van de 24 uur tijd om te vertrekken die de wet minimaal voorschrijft, geven ze je nu vaak twee weken, of een maand.”
In de VS is de huurder niet zo goed beschermd als in Nederland. Je huurt steeds voor een jaar, daarna kan de verhuurder de huur verhogen of opzeggen. En Louisiana is een van de staten waar huurders het slechtst af zijn. “Het is volkomen legaal voor een huisbaas om je eruit te zetten als je een dollar tekort komt of een dag te laat bent”, zegt Cashauna Hill, directeur van het Greater New Orleans Fair Housing Center, een organisatie die strijdt tegen discriminatie op de woningmarkt.
En te laat betalen, dat hebben honderdduizenden Amerikanen op 1 augustus gedaan, en op 1 september zal het vermoedelijk niet beter zijn. Vorige week liep de extra werkloosheidsuitkering af die de federale overheid beschikbaar stelde. Republikeinen en Democraten in het Congres en het Witte Huis onderhandelden de afgelopen twee weken koortsachtig over een nieuw steunpakket, maar kwamen er niet op tijd uit om een onderbreking in de uitkeringen te voorkomen. En dus kwamen veel Amerikanen zaterdag geld te kort om hun huur of hypotheek te betalen.
25 augustus
Landelijke cijfers zijn er niet, maar volgens Golob ligt het aantal uitzettingszaken in New Orleans nu al drie keer zo hoog als vorig jaar, en dan moet de grote golf nog komen. Landelijk zou het om honderdduizenden mensen kunnen gaan. In mei vertelde een op de vijf huurders in een enquête van het Volkstellingsbureau van de overheid dat ze de huur voor mei niet hadden betaald. Dat komt neer op 13 miljoen mensen met een huurachterstand.
Tot anderhalve week geleden kon zelfs in Louisiana een verhuurder in dat geval niet meteen maatregelen nemen als een huurder even krap zat. Tegelijk met het financiële steunprogramma verbood het Congres tot 24 juli ook huisuitzettingen. Dat moratorium is nu verlopen, maar de huisbaas is nog wel verplicht een maand te wachten voor hij er werk van maakt. Golob: “We verwachten dus op 25 augustus de grote golf aanvragen bij de rechtbank”.
“Ik kreeg 600 dollar per week extra. Dat was prima. Nu val ik weer terug naar 247 dollar per week”, zegt Peter Guarino. Hij woont in het stadsdeel Meraux, dat ingeklemd ligt tussen de Mississippi en een moeras, in een huis dat van hem is. Hij werkte 27 jaar als timmerman voor een bedrijf dat congrescentra inricht. “Als we komen, ligt er alleen maar beton, een week later ligt er tapijt, staan er tafels en stoelen, heeft het de sfeer van een nachtclub of een kantoor, wat de klant maar wil. Ik maakte iets van niets, dat was mijn baan. Mijn laatste werkdag was 15 maart, ik zal het nooit vergeten, opeens moest iedereen weg en konden we een uitkering aanvragen. Elke maand zal het knijpen worden. Ik verdien bij met klusjes in de buurt. Een leuning hier, een trap daar. Maar niet bij mensen binnen, o nee. Mijn baas, die ik al 27 jaar kende, is overleden aan het coronavirus. Ik ben er doodsbang voor.”
De hypotheek van Guarino is niet al te hoog, dus hij gaat het wel redden, denkt hij. “Maar bel me over een maand of wat nog eens, dan woon ik misschien wel op straat.” Op die termijn weet Leila Gargoum eigenlijk wel zeker dat ze haar huis uit moet, als er geen extra steun komt. Ze woont er sinds februari met haar twee kinderen, een van twee en een van tien. De 1500 dollar (ongeveer 1280 euro) per maand huur, plus zo’n 200 dollar voor gas en licht kon de alleenstaande moeder goed betalen van haar salaris als manager van huizen die voor korte perioden verhuurd werden aan toeristen. Maar ook die voor New Orleans zo belangrijke sector, die samen met zakelijke congressen 40 procent van de belastinginkomsten opbrengt, ligt sinds de komst van het virus natuurlijk stil.
Leven van spaargeld
En met een dochter die straks de hele dag via een videoverbinding thuis onderwijs moet volgen, terwijl ze zelf op haar jongste moet passen, ziet ze geen kans om ander werk te vinden. “Ik leef van mijn spaargeld, maar daarmee red ik het hooguit twee maanden.” Zij zal dus een van de vele inwoners van New Orleans zijn die de huisbaas moet vertellen dat er even geen geld is. “Ik weet niet wat ik dan moet doen. Als ik alleen was, dan zou ik wel een medebewoner zoeken, maar met kinderen moet je oppassen wie je binnen haalt. En kinderen hebben ruimte nodig.”
Niet elke huisbaas trekt het zwaarste middel uit de kast. Golob: “Er zijn goede bij, die proberen een regeling te treffen. Of ze kregen zelf uitstel van betaling van hun hypotheek en geven dat aan de huurders door. Maar er zijn ook huisbazen die het verbod proberen te omzeilen, door te klagen over dingen waar ze normaal niet over zouden vallen, maar die officieel niet mogen. Bijvoorbeeld rommel voor de deur, of extra bewoners die niet zijn afgesproken.”
Een kettingreactie van uitzettingen, verhuizingen en dakloosheid
Dat laatste is nogal navrant, zegt Cashauna Hill van het Fair Housing Center, want juist omdat er meer uitzettingen zijn, trekken mensen bij vrienden of familie in, waardoor er een kettingreactie van uitzettingen, verhuizingen en dakloosheid kan ontstaan. “Mensen dwingen op straat te leven, of in kamers met andere gezinnen, dat zijn eersteklas omstandigheden voor de verspreiding van Covid-19. We spreken elkaar via een videoverbinding, we sluiten cafés, maar het is wel in orde om mensen tot dakloosheid te dwingen? Dat gaat niet samen, maar op een of andere manier staan we onszelf niet toe om dat te begrijpen.”
Daar komt nog bij dat de uitzettingen een groep bovengemiddeld hard treffen die buitengewoon kwetsbaar is gebleken voor het virus: zwarte inwoners van de stad. Hill: “Het inkomen van zwarte inwoners van New Orleans is gemiddeld lager. Ze huren veel vaker hun woning dan witte inwoners. En uit onze onderzoeken blijkt keer op keer dat huisbazen van zwarte huurders veel minder door de vingers zien”.
Hill hoopt dat de rechters in Louisiana creatief omgaan met het huurdersrecht. Eerder, voordat het moratorium op uitzettingen inging, deden ze dat door rechtszalen te sluiten, officieel vanwege het gevaar op verspreiding van het coronavirus. “Ik hoop dat veel rechters moed tonen en een van de weinige middelen beschermen die we met z’n allen hebben tegen deze ziekte, namelijk dat we ons kunnen terugtrekken in ons eigen huis.”
Washington ‘laks’
En voor het overige zijn de ogen gericht op Washington. In maart hadden Republikeinen en Democraten in het Congres nog eendrachtig besloten de eerste economische dreun van de coronacrisis te verzachten. Het deels stilleggen van de economie leidde in de drie maanden daarna tot een krimp van 9,5 procent, bleek vorige week. Het Huis van Afgevaardigden met zijn Democratische meerderheid nam in mei al een nieuw steunpakket aan, inclusief een voortzetting van de extra 600 dollar per week bij werkloosheid. De Republikeinen kwamen eind juli met een eigen plan, waarin de uitkering nog maar 200 dollar is. Volgens de Republikeinen was de uitkering anders zo hoog dat werken niet aantrekkelijk meer zou zijn.
Huurder Leila Gargoum kan zich er kwaad om maken. “Daar in Washington hoeven ze niet bang te zijn dat ze ontslagen worden, hun inkomen loopt wel door. Zij hebben veel minder problemen dan de mensen die ze vertegenwoordigen. En daarom zijn ze zo laks met het nemen van beslissingen. Het is niet echt hun probleem. Er zal wel iets van steun komen, maar ik weet niet of het genoeg zal zijn. De meerderheid van de mensen in de VS verdient nu al niet genoeg om van te kunnen leven. Ze zeiden dat die 600 dollar per week te veel was, maar echt, dat is niet onredelijk, het gemiddelde huis in New Orleans heeft al een kale huur van 1600 tot 1800 dollar per maand. Dat is een enorme hap uit je inkomen.”
Huiseigenaar Peter Guarino volgt het debat in Washington met belangstelling, maar ook gelaten. “Ik hoor dat ze het nu hebben over 200 dollar per week, dat zal het dan wel worden. Maar ik bekijk het gewoon van dag tot dag. Al is zo’n uitkering mooi, hier in de VS weet je dat het op een gegeven moment afloopt. En dan sta je er alleen voor.”
Ook verhuurders in financiële problemen
Als het gaat om extra bescherming voor huurders tijdens de coronacrisis staat Louisiana helemaal onderaan in de ranglijst die Evictionlab bijhoudt. Die onderzoeksgroep is opgericht door Matthew Desmond, hoogleraar sociologie aan de Princeton-universiteit en schrijver van een in 2016 verschenen boek over uitzettingen: ‘Evicted: Poverty and Profit in the American City’.
Bovenaan de ranglijst staat Connecticut, dat uitzettingen wegens niet betalen van de huur of hypotheek verbiedt totdat de noodtoestand in de staat is opgeheven. Hoewel zulke moratoria gunstig zijn voor huurders en mensen die in een eigen huis wonen, verleggen ze de economische schade naar huisbazen en banken. Verhuurders van onroerend goed kunnen daardoor evenzeer in de problemen komen, zegt Michael Johnson. Hij is woordvoerder van Chip, een vereniging van zo’n vierduizend eigenaars van woongebouwen in de stad New York. Het zijn woningen voor de lage inkomens, waarvan de huur doorgaans door de gemeente is gereguleerd.
De staat New York is wat huurbescherming betreft redelijk gunstig voor huurders. In de lijst van vijftig staten van Evictionlab staat het op een gedeelde vijftiende plaats. En dat voelen de huisbazen, zegt Johnson: “Huurdersorganisaties zeggen dat er 50.000 uitzettingen aankomen. Ik geloof dat niet, van onze leden horen we dat ze veel liever een regeling treffen. Ze zeggen dat ongeveer 15 procent van de huurders meer dan een maand achterloopt met de huur.”
Dat slaat natuurlijk een flink gat in de kasstroom van de verhuurders. Johnson: “Ik durf te zeggen dat 5 procent van de woongebouwen in New York in financiële problemen is, met meer uitgaven dan inkomsten. Dat is het percentage dat zijn onroerendezaakbelasting niet betaald heeft. En die betaling loopt meestal via de bank waar ze een hypotheek hebben, dus dat betekent dat ze met die hypotheek ook achterlopen.”
Zowel een belastingschuld als een probleem met de bank kan een verhuurder financieel ernstig schaden, zegt Johnson. “Je kunt wel proberen een regeling te treffen, maar door die situatie is je gebouw meteen al een hoop minder waard geworden. En de kans is groot dat de bank het gebouw in bezit neemt en verkoopt aan een van de grotere bedrijven.” De oplossing voor huurders en verhuurders moet volgens Chip uit Washington komen.
Johnson: “De federale overheid had al lang weer iets moeten doen. Huursubsidie, hogere werkloosheidsuitkeringen, extra geld voor mensen met lage inkomens. Of directe steun voor de staat New York, zodat die de belastingen kan verlagen voor huisbazen die een huurachterstand kwijtschelden: elk van die opties was goed geweest, maar ze hadden dat al maanden geleden moeten doen en we hopen dat ze nu echt opschieten.”
Lees ook:
Het tweede kwartaal was voor de VS een drama, het derde belooft ook weinig goeds
Het gat dat het coronavirus in de Amerikaanse economie heeft geslagen, was ongeveer wat deskundigen hadden geraamd: 9,5 procent krimp in drie maanden. Op herstel wordt gehoopt, maar de vooruitzichten zijn niet gunstig.