Suriname is gebruikt als wingebied en daarom krijgen rijksgenoten minder AOW

Hoe het kan dat duizenden jongeren het plotseling niet meer pikken en massaal de frustratie uiten die langzaam maar zeker is opgebouwd? De onderliggende oorzaken van dit Black Lives Matter-protest zijn legio. Sociale uitsluiting en achterstelling zijn institutioneel in Nederland. Te beginnen met de AOW.

Waar gaat het om? Nederlanders afkomstig uit Suriname worden gekort op hun AOW, het verplichte en collectieve ouderdomspensioen. In de meeste gevallen tussen de 15 en 25 procent. De mensen om wie het gaat zijn allemaal gewoon onder de Nederlandse vlag geboren, hebben Nederlands onderwijs gevolgd, belastingen betaald, gediend en hun hele leven op Nederlands grondgebied gewoond.

Maar dan: de AOW-opbouw begint op 15-jarige leeftijd. Elk jaar 2 procent, zodat na vijftig jaar de pot voor 100 procent gevuld is. Echter, voor rijksgenoten in Suriname werden geen AOW-rechten opgebouwd omdat Nederland, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk, onderscheid maakte tussen de ene en de andere Nederlander. Suriname werd vooral als wingebied gezien. En dat betekent dat zij in de jaren dat zij in Suriname woonden een AOW-gat opbouwden in plaats van een AOW-potje.

Surinaamse Nederlanders die in de jaren 80 naar Nederland zijn verhuisd, hebben formeel de mogelijkheid gehad om onverzekerde jaren in te kopen. Slechts een klein deel van de mensen heeft dat gedaan. Belangrijkste redenen zijn de onbekendheid van de regeling en de beperkte financiële ruimte die mensen hadden. Zo heeft de Sociale Verzekeringsbank (SVB) geen initiatief ondernomen om de mensen te wijzen op die mogelijkheid. Mensen die zich niet hebben ingekocht, zitten veelal in de lage loonschalen.

De consequenties voor mensen die nu recht hebben op AOW - en gekort worden op hun AOW als gevolg van het AOW-gat - zijn groot. Het veelal kleine, aanvullende pensioen zorgt ervoor dat ze geen recht hebben op aanvullende bijstand en zodoende nog steeds met een zeer laag inkomen kampen, veelal op of rond bijstandsniveau. Het zoeken van bijvoorbeeld een woning wordt bemoeilijkt omdat de mensen zijn teruggevallen in inkomen.

Het AOW-gat had al lang gedicht kunnen worden, maar tot nu toe heeft het ontbroken aan politieke wil. Deels omdat de mensen waar het om gaat op leeftijd zijn en niet zomaar de straat opgaan. Het is dat leed dat de (klein-)kinderen pijn doet en ze gewoon niet begrijpen. Waarom is hun familie minder waard dan die van hun witte vrienden en vriendinnen?

Joan Nunnely is voormalig landelijk bestuurslid van D66
Winston Kout is voorzitter van het 30 juni Comité
Richard Krabbendam is lid van de denktank Wi Masanga