De VS neemt zijn verhouding met China onder de loep en nu is TikTok onderwerp van discussie. De kwestie rond de populaire videoapp is namelijk niet los te zien van de relatie tussen de twee landen, zegt analist Paul Verhagen van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).
"De relatie tussen de VS en China bevindt zich op een dieptepunt", zegt Verhagen. "TikTok past heel goed in een Amerikaanse discussie over de rol van Chinese bedrijven en het verhaal dat het Witte Huis daarover naar buiten brengt: alles uit China is eng. China is de vijand."
TikTok is eigendom van het in Peking gevestigde ByteDance. In China beheert het bedrijf meerdere populaire apps, waaronder Douyin, zoals TikTok daar heet. De app is het populairste exportproduct van het bedrijf, met honderden miljoenen gebruikers in onder meer de Verenigde Staten en Europa.
In de VS dreigt Trump het voortbestaan van TikTok in gevaar te brengen. De app zou op grond van de nationale veiligheid - TikTok zou data van Amerikaanse burgers door kunnen spelen aan de Chinese Communistische Partij - verbannen kunnen worden.
Het noodlot zou afgewend kunnen worden als een Amerikaans bedrijf vóór 15 september de Amerikaanse tak van TikTok overneemt. Microsoft heeft interesse getoond, waarmee de techgigant een potentiële concurrent van Instagram (onderdeel van Facebook) en Snapchat in handen kan krijgen.
Donald Trump en Xi Jinping ontmoeten elkaar in juni 2019 in Osaka, Japan. De een half jaar later uitgebroken coronacrisis heeft de verhoudingen tussen de twee landen verder belemmerd. (Foto: Reuters)
Roep van VS om ban lijkt op Huawei-conflict
Hoe het Witte Huis omgaat met TikTok is deels vergelijkbaar met hoe het eveneens Chinese bedrijf Huawei door de VS in de ban wordt gedaan. Huawei-smartphones zijn al jarenlang niet meer op de Amerikaanse markt te vinden. Nu 5G-netwerken worden uitgerold, wordt ook de telecomapparatuur van het bedrijf geweerd.
De VS wijst op het risico dat Huawei-apparatuur door China gebruikt kan worden voor spionage. Dat China het op het Westen gemunt heeft is geen geheim: de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) waarschuwt met enige regelmaat voor Chinese spionage in Nederland. Dat betekent dat technologie uit dat soort landen risico's met zich meebrengt.
"Bij Huawei speelt mee dat 5G een heel belangrijke technologie is", zegt Verhagen. "TikTok is een leuke app, maar wat is de meerwaarde? Het is uiteindelijk een vrij onschuldig platform. Het is niet te vergelijken met 5G."
Toch kunnen data van TikTok-gebruikers in handen komen van de Communistische Partij. Sanne Maasakkers van internetbeveiligingsbedrijf Fox-IT analyseerde de app voor NOS Stories. Ze concludeert onder meer dat TikTok grotendeels dezelfde soort data verzamelt als bijvoorbeeld Instagram.
Ook maakt de app twee keer per minuut verbinding met een TikTok-server. "Dat is geen gek gedrag, want andere apps doen dat ook gewoon met hun eigen servers", zegt Maasakkers in gesprek met NU.nl. "Maar elke dertig seconden is wel heel vaak. En je weet niet wat TikTok precies met al jouw gegevens doet en wat voor gevolgen dat zou kunnen hebben."
'TikTok geniet niet hetzelfde vertrouwen als Facebook of Google'
Omdat de Chinese overheid bij ByteDance informatie over gebruikers kan opvragen, is het in theorie mogelijk dat jouw gedrag op TikTok gevolgen heeft wanneer je naar China gaat, zegt Maasakkers. "Bijvoorbeeld voor een vakantie of omdat je er gaat studeren. Het is speculeren over wat er dan precies kan gebeuren, maar het risico bestaat wel."
Het verschil met Facebook en Google - Amerikaanse bedrijven die via hun apps óók veel gegevens verzamelen - is dat ByteDance als Chinees bedrijf in het Westen niet automatisch hetzelfde vertrouwen geniet, zegt Verhagen van het HCSS.
Dat heeft te maken met hoe China bedrijven uit het land kan gebruiken. "In principe kan China alles gebruiken wat Chinese bedrijven aan kunnen leveren. Bijvoorbeeld in de Xinjiang-provincie (waar het land de Oeigoerse minderheid onderdrukt, red.) of voor andere kwaadaardige doeleinden."
De VS plaatste het Chinese beveiligingscamerabedrijf Hikvision in oktober 2019 op een zwarte lijst vanwege bijdragen aan mensenrechtenschendingen in de Xinjiang-provincie. (Foto: Reuters)
"Maar waarom dan TikTok?", vraagt Verhagen zich hardop af. "TikTok is niet de aartsvijand die de wereld gaat veroveren. Waarom niet (de in China populaire chatapp, red.) WeChat? De keuze om TikTok precies aan te pakken, komt eigenlijk uit het niets."
Speelt persoonlijke vete een rol in besluit van Trump?
Over een mogelijke andere motivatie achter het formele belang van de nationale veiligheid van de VS, valt niets met zekerheid te zeggen. Maar zowel Maasakkers als Verhagen sluiten niet uit dat een persoonlijke vete van Trump een rol speelt.
Los van elkaar en uit zichzelf verwijzen de twee naar een verkiezingsrally van de Amerikaanse president in de staat Oklahoma in juni. Ondanks een uitverkochte zaal waren daar opvallend veel plekken leeg. Dit was het gevolg van een deels via TikTok georganiseerde protestactie om kaartjes te kopen, maar niet op te komen dagen, concludeerden The New York Times en CNN.
"Het klinkt misschien heel kinderachtig", zegt Verhagen. "Maar je moet er wel rekening mee houden dat die rally voor Trump wat dat betreft een drama was. Het zou ook kunnen dat Trumps imago een rol speelt."
"We buigen ons over TikTok. Mogelijk verbieden we TikTok", zei Donald Trump op 31 juli bij het Witte Huis tegen Amerikaanse journalisten. "We zullen zien hoe het loopt." (Foto: Getty Images)
Voor Maasakkers is de protestactie een voorbeeld van de rol die sociale media in de politiek kunnen spelen. "Ik wil niet direct de link leggen tussen TikTok en Trump", zegt zij. "Dit is een klein voorbeeld. Maar stel je voor dat TikTok via zijn algoritmes invloed kan uitoefenen op wat Amerikanen in verkiezingstijd te zien krijgen. Je wilt niet dat een Chinees bedrijf deze invloed kan uitoefenen."
Volgens de beveiligingsdeskundige draait de discussie om wat Peking in theorie met TikTok zou kunnen. "Je weet niet wat de Chinese overheid precies kan doen. Wees je ervan bewust dat je informatie deelt met een app waarvan het moederbedrijf in China zit, en dat er iets kán gebeuren als je die apps gebruikt op een manier die Peking niet zint."
NUjij: Uitgelichte reacties