Na ruim vier dagen van onderhandelen in Brussel meldt de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, om 5.30 uur dat er een deal is.
Er komt een tijdelijk herstelfonds van 750 miljard euro waarvan het grootste deel (390 miljard) giften worden en het overige deel (360 miljard) leningen. In het eerste voorstel was er nog sprake van 500 miljard aan giften.
De Europese Commissie gaat namens de 27 EU-lidstaten de kapitaalmarkt op om dit bedrag te lenen. Niet eerder kreeg de Commissie zulke grote financiële bevoegdheden.
Dit is een uitzonderlijke stap, erkennen de lidstaten in het akkoord. Daarom wordt benadrukt dat deze macht tijdelijk in omvang, duur en bereik is.
De Europese begroting voor 2021-2027 wordt 1.074 miljard euro. Ook dat bedrag is naar beneden bijgesteld.
Het akkoord liet lang op zich wachten vanwege het tegenstribbelen van Nederland, Denemarken, Oostenrijk en Zweden (de 'zuinige vier'). Finland voegde zich hier later ook bij. Deze landen hamerden op lagere bedragen en zo weinig mogelijk giften tegen strenge voorwaarden.
Rutte krijgt gewenste noodrem
Premier Mark Rutte is tevreden met het pakket, zei hij in een persconferentie. De premier noemde het via Twitter "een goed pakket waarin de Nederlandse belangen geborgd zijn".
Rutte kreeg zijn gewenste 'noodrem' zodra leningen of giften worden toegezegd. Landen moeten hervormingsplannen indienen bij de Europese Commissie als zij gebruik willen maken van het herstelfonds. Vaak hebben die plannen betrekking op de arbeidsmarkt of het pensioenstelsel.
Als er niet aan die voorwaarden wordt voldaan, dan krijgt iedere lidstaat in het uiterste geval de mogelijkheid de betaling tijdelijk een halt toe te roepen. Rutte noemde de noodrem in een reactie op het akkoord een "stevige stok achter de deur" die ervoor zorgt dat de hervormingen "vastgenageld worden".
De Italianen, Spanjaarden en Portugezen zijn daar minder blij mee. Deze Zuid-Europese landen zijn hard geraakt door de coronacrisis en zullen waarschijnlijk een beroep doen op het herstelfonds. Zij willen liever niet dat andere lidstaten op hun vingers meekijken bij zaken die zij nationaal willen regelen, zoals aanpassingen aan de arbeidsmarkt of het pensioenstelsel.
Tevreden met hogere korting, niet met Europese belasting
Rutte en zijn 'zuinige' bondgenoten Denemarken, Oostenrijk en Zweden kunnen voor de komende begrotingsperiode 2021-2027 een hogere korting op de EU-afdracht tegemoetzien. Voor Nederland betekent dit dat de contributie ieder jaar 1,9 miljard euro lager uitvalt. Daarmee blijft Nederland net zoals de andere 'zuinige' bondgenoten wel nettobetaler aan de Europese Unie.
De voordeeltjes hebben een prijs: er wordt in de nieuwe begroting gesneden in budgetten voor innovatie, verduurzaming en klimaat.
Dat wil niet zeggen dat klimaat wordt ondergesneeuwd. Er is afgesproken dat 30 procent van alle uitgaven van zowel het herstelfonds als de begroting moeten bijdragen om de EU-klimaatdoelen in 2030 te halen.
Nederland is minder blij met meer Europese belastingen die in het akkoord zijn opgenomen. Vanaf 2021 gaat de EU zelf belasting innen voor niet-recyclebaar plastic, er worden plannen gemaakt om per 2023 CO2 Europees te belasten, er wordt gewerkt aan een zogenoemde digitax en er komt een heffing op financiële transacties.
Akkoord 'historisch' maar niet zonder slag of stoot
De Franse president Emmanuel Macron noemde het akkoord in een gezamenlijke persconferentie met de Duitse bondskanselier Angela Merkel "historisch".
Ook Europese Raad-voorzitter Michel toonde zich een tevreden man. "We did it", zei hij verheugd op een persconferentie dinsdagochtend vroeg. "Dit is een goed en sterk akkoord", aldus Michel, die de onderhandelingen "een marathon" noemde.
Het ging ook niet vanzelf. Macron was de houding van de 'zuinige vier' op een gegeven moment meer dan beu en zou hebben gedreigd de top vroegtijdig te verlaten.
Ook vanuit de Italiaanse en Spaanse hoek was veel kritiek op Nederland te horen.
Het is vooralsnog de vraag hoe lang de tevredenheid van Rutte over het akkoord zal duren. De modernisering van de meerjarenbegroting is uitgebleven, een wens van Nederland, en Rutte heeft flink wat imagoschade opgelopen door zich op te stellen als 'Mr. nee, nee, nee'.
NUjij: Uitgelichte reacties