In het nieuwste voorstel van Europese Raad-voorzitter Charles Michel kan Nederland meer geld tegemoetzien. Aan de andere kant wordt er gesneden in budgetten bedoeld voor innovatie en klimaatbeleid.
Het Europese herstelfonds, waar veel landen al lange tijd om vragen, blijft waarschijnlijk in grootte gelijk (750 miljard euro), maar de verdeling tussen giften en leningen verschuift naar respectievelijk 390 miljard en 360 miljard euro.
Aanvankelijk wilden Duitsland en Frankrijk 500 miljard euro reserveren voor giften, maar Nederland vond dit samen met Denemarken, Oostenrijk en Zweden helemaal niets.
Ondanks de ogenschijnlijk cadeautjes voor Rutte, is het voor de premier afwachten wat zijn strijd op de lange termijn zal betekenen. Tijdens de top hebben veel landen hun ergernis over de Nederlandse opstelling niet onder stoelen of banken geschoven.
Landen krijgen stevige vinger in de pap bij hervormingen
Rutte krijgt zoals het er nu naar uitziet een stevige vinger in de pap bij het controleren van de voorwaarden die worden gekoppeld aan de giften.
De premier krijgt niet zijn gewenste veto, maar wel een 'noodremprocedure' waarmee ieder lidstaat de betaling tijdelijk een halt kan toeroepen als niet aan de beloofde voorwaarden zoals het hervormen van de arbeidsmarkt of het pensioenstelsel wordt voldaan.
Dit blijft een gevoelig punt voor Italië en Spanje, twee landen die hard zijn getroffen door het coronavirus. Zij hadden gehoopt op meer solidariteit vanuit het noorden, en dan met name Nederland, in de strijd om hun economie er weer bovenop te krijgen. Zij willen geen Europese bemoeienis in nationale zaken.
Rutte heeft altijd gezegd dat deze landen geen financieringsprobleem hebben. Hij wijst daarbij op een in april opgericht Europees noodpakket met goedkope leningen.
Hogere korting op EU-afdracht
Verder is er gesproken over de korting op de EU-afdracht voor Nederland. Rutte wist al dat hij de bestaande korting kon behouden, in het nieuwste voorstel van Europese Raad-voorzitter Michel wordt die waarschijnlijk verhoogd naar bijna 2 miljard euro per jaar. Nederland blijft dan overigens nog steeds nettobetaler aan de Europese Unie.
Een ander voordeel zit in een andere verdeling van de Europese douaneheffing, dat is gunstig voor landen met grote havens zoals Nederland (Rotterdam) en België (Antwerpen). Voortaan mag een kwart worden behouden in plaats van een vijfde.
Als de 27 lidstaten het hierover eens zijn, dan betekent dat nog geen alomvattend akkoord. Er moet nog een knoop worden doorgehakt over het respecteren van de rechtsstaat. Dat gaat vooral Hongarije en Polen aan, de Oost-Europese landen zijn al vaker door Brussel op de vingers getikt vanwege het ondermijnen van de rechtsstaat en de vrije media.
Een groep landen wil nu de uitbetaling van EU-gelden koppelen aan dit dossier. Hongarije en Polen zouden in dat geval de hele deal op kunnen blazen met een veto.
Als er dinsdag om 6.05 uur nog steeds geen akkoord bereikt zou zijn, dan zou deze EU-top toch nog historisch te noemen zijn. De bijeenkomst in Brussel zou dan namelijk langer duren dan de EU-top in het Franse Nice in 2000 die het record van langstdurende top ooit in handen heeft.