In Libië regeert het recht van de sterkste

Voor de zoveelste keer zijn door de VN, dit keer door de hoogste baas zelf, secretaris-generaal António Guterres, grote zorgen uitgesproken over de ontwikkelingen in Libië. Schandalig noemde de VN-chef de ongekend omvangrijke buitenlandse inmenging in Libië, waar al vele jaren tot de tanden bewapende milities met elkaar in een brute oorlog verwikkeld zijn.

Allerlei landen mengen zich op allerlei manieren in deze strijd. Onder andere de Verenigde Arabische Emiraten, Frankrijk, Egypte en Rusland steunen rebellenleider Khalifa Haftar. Italië, Qatar en Turkije steunen dan weer de in naam officiële regering van het land, onder leiding van premier Fayes al-Sarraj. In naam, want veel effectieve controle over het land heeft Sarraj niet.

De buitenlandse steun gaat soms heel ver, tot zelfs het leveren van gevechtsvliegtuigen. Turkije zou op grote schaal zelfs strijders naar Libië hebben overgebracht. Dat zijn vooral Syrische rebellen, naar verluidt ook groepen die eerder door Nederland zijn gesteund met zogenaamd niet dodelijk militair materieel. Ook bijvoorbeeld Frankrijk, Rusland en de Verenigde Arabische Emiraten worden in verband gebracht met levering van militair materieel aan Libië. Door deze en andere militaire steun wordt het conflict in Libië tegelijk verhevigd en verlengd.

De onrust in Libië is de afgelopen maanden opgelaaid, maar gaat eigenlijk terug tot de Arabische Lente. Toen, in 2011, waren er ook in dit land volksprotesten, die al spoedig hard onderdrukt werden door dictator Qadhafi, waardoor een burgeroorlog ontstond. Door misbruik te maken van een VN-mandaat om burgers te beschermen, trad de NAVO in dat jaar op als luchtmacht van de rebellen, wat leidde tot een intensivering van de oorlog en, in augustus dat jaar, tot de val van (en later moord op) Qadhafi.

Maar die val betekende niet het einde van de oorlog. Er ontstond een nieuwe fase van geweld, tussen allerlei milities, waaronder jihadistische. Ondertussen werd het land een hotspot voor migratie naar Europa, door de gevaarlijke reis over de Middellandse Zee. In Libië regeert het recht van de sterkste.

Om de oorlog te stoppen, is allereerst cruciaal dat die van buitenaf niet langer wordt gevoed. Daarom is het belangrijk dat het wapenembargo tegen Libië, dat de VN al in 2011 heeft ingesteld, eindelijk eens serieus gehandhaafd wordt. Tegen landen die dit embargo schenden, moet hard opgetreden worden, desnoods met sancties. Ook Nederland zou zich hiervoor moeten inspannen.